50 năm TC xây dựng lộ trình bá chủ biển Đông

26 Tháng Năm 201412:00 SA(Xem: 17579)

50 năm TC xây dựng lộ trình bá chủ biển Đông

image032

Chủ Nhật, ngày 25/5/2014 - 03:00

Giàn khoan 981 của Trung Quốc trên vùng biển Việt Nam là một nước cờ trên bàn cờ rất lớn mà Trung Quốc đã dựng sẵn từ hơn nửa thế kỷ trước.

Liên quan đến vấn đề Trung Quốc (TQ) ngang nhiên đặt giàn khoan 981 thời gian qua, giới quan sát nhận định khai thác dầu khí chỉ là cái cớ. Đâu là chiến lược sứ mệnh của TQ trên khu vực biển Đông nói riêng và cả châu Á-Thái Bình Dương nói chung? Pháp Luật TP.HCM phỏng vấn PGS-TS Alexander L. Vuving (Trung tâm Nghiên cứu An ninh khu vực châu Á-Thái Bình Dương APCSS-Mỹ) xung quanh vấn đề này.

Giàn khoan 981 nằm trong bàn cờ lớn

. Phóng viên: Thưa ông, biển Đông nằm ở đâu trong sách lược phát triển quốc gia của TQ?

image033
 

+ PGS-TS Alexander L. Vuving: Từ khi mới ra đời, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã để mắt tới biển Đông. Trên các bản đồ chính thức của TQ, muộn nhất là từ những năm 1970 luôn có đường lưỡi bò. Trong kế hoạch “thoát ra biển lớn” của TQ, ngay từ những năm 1980 đã nhắc đến hai chuỗi đảo ngoài khơi Tây Thái Bình Dương che chắn con đường vươn ra biển lớn của TQ. Biển Đông nằm trong chuỗi đảo thứ nhất, chạy dài từ quần đảo Nhật Bản, qua Đài Loan, Philippines cho đến Indonesia. Hơn thế nữa, đây còn là con đường hàng hải huyết mạch của châu Á và thế giới chạy từ Ấn Độ Dương qua eo biển Malacca và biển Đông.

Hiện nay, khoảng một nửa lượng vận tải biển của thế giới, 1/3 lượng dầu mỏ chuyển qua đường biển trên toàn cầu đi qua khu vực eo Malacca và biển Đông. Trong tương lai, với sự dịch chuyển của trục kinh tế thế giới sang châu Á, lượng hàng hóa thông qua biển Đông càng có tỉ trọng lớn hơn. Nhìn vào dòng thông thương của châu Á có thể thấy ai muốn làm bá chủ châu Á trước hết phải giành quyền bá chủ biển Đông.

. Để làm bá chủ trên biển, TQ sử dụng những yếu tố nào để xây dựng chiến lược hành động của mình?

+ Trong nhiều thập niên qua, Mỹ gần như giữ vai trò lãnh đạo ở châu Á. Một trong những điều kiện giúp Mỹ giữ được vai trò này là nhờ sự thống trị của hải quân Mỹ trên các vùng biển Tây Thái Bình Dương, trong đó có biển Đông. Nay TQ muốn vươn lên hất cẳng Mỹ thì trước hết phải giành được quyền bá chủ biển Đông và biển Hoa Đông. Tuy nhiên, nếu trực diện hất cẳng Mỹ thì TQ chưa đủ sức.

Vì thế TQ phải tận dụng điểm yếu của Mỹ và điểm mạnh của bản thân. TQ cho rằng điểm mạnh của mình là có yêu sách lãnh thổ, đó cũng là điểm yếu của Mỹ vì về nguyên tắc Mỹ phải đứng trung lập trong các tranh chấp lãnh thổ giữa các nước khác. Đây là lý do khiến TQ “dở chiêu trò” bằng cách sử dụng tranh chấp lãnh thổ với các nước láng giềng để thực hiện tham vọng độc chiếm biển Đông và biển Hoa Đông.

image034

Giàn khoan 981 tạo ra tiền lệ nguy hiểm, giúp TQ leo lên các nấc thang mới để chiếm lĩnh các vùng biển khác trên biển Đông.

Tận dụng “khoảng trống” để đi từng bước một

. Nhìn một cách tổng thể, đâu là lộ trình của chiến lược bá chủ trên biển của TQ?

+ Chiến lược của TQ có những nấc thang khác nhau. Tuy nhiên, không thể sắp xếp lộ trình này theo thứ tự thời gian, không gian được. Mức độ cao thấp, ưu tiên của các nấc thang phải dựa vào thời cơ cùng các điều kiện cụ thể. Khi có thời cơ và điều kiện, TQ sẽ tiến hành các hành động mấu chốt.

Cụ thể, TQ ra sức chiếm giữ các đảo nổi và chìm; thiết lập tổ chức chính quyền, đưa dân ra sinh sống, tăng cường hoạt động kinh tế địa phương; hạ đặt các cấu trúc, vật thể cố định để chiếm giữ các vùng biển không có đảo; xây dựng các vị trí chiếm giữ thành những căn cứ phục vụ quân sự và kinh tế; ban hành các lệnh cấm (ví dụ cấm đánh bắt cá), các quy định (như vùng nhận dạng phòng không, vùng đánh bắt cá…) để khẳng định kiểm soát chủ quyền; đưa ra các loại tàu thuyền, đặc biệt là tàu chấp pháp, kể cả tàu cá của dân ra chiếm lĩnh mặt nước; tăng cường các hoạt động nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên thiên nhiên trong khu vực đường lưỡi bò.

. Từ trước đến nay, TQ đã tận dụng những thời cơ, điều kiện cụ thể nào?

+ Điều kiện quan trọng chính là hải quân. Khi TQ bước vào giai đoạn hiện đại hóa từ cuối những năm 1970, hiện đại hóa hải quân là một ưu tiên trong tổng thể kế hoạch của TQ.

TQ còn tận dụng thời cơ để thay đổi thế trận trên biển bằng cách chiếm giữ thêm các vị trí trên biển Đông mỗi khi thời thế tạo ra những khoảng trống quyền lực trong khu vực. Điển hình như vào năm 1956, khi Pháp rút khỏi Đông Dương, trong đó có quần đảo Hoàng Sa, TQ đã lợi dụng lúc chính quyền Việt Nam chưa ra tiếp quản chủ quyền của mình được đã đưa quân vào chiếm đóng trái phép cụm đảo phía đông quần đảo Hoàng Sa. Suốt từ đó đến nay, TQ luôn ý thức được tầm quan trọng của việc khẳng định chủ quyền và bất kể khi nào có thời cơ là ra tay chiếm hữu các đảo ở Hoàng Sa và Trường Sa.

Năm 1974, khi Ngoại trưởng Mỹ Kissinger “đi đêm” với TQ, nhất là sau khi Quốc hội Mỹ ra luật cấm Mỹ can thiệp quân sự vào Đông Dương, TQ ngay lập tức chớp thời cơ chiếm tiếp cụm đảo phía tây của quần đảo Hoàng Sa Việt Nam từ tay chính quyền Sài Gòn.

Năm 1988, sau khi Liên Xô cắt giảm viện trợ cho Việt Nam và Gorbachov chuyển sang chính sách hòa giải với TQ, TQ liền đưa quân ra chiếm một lúc sáu đảo có vị trí quan trọng ở quần đảo Trường Sa.

. Hiện kế hoạch thực hiện mưu đồ bá chủ của TQ đang đi đến đâu? 

+ Thời gian qua, lợi dụng tình hình Mỹ khó khăn về kinh tế, phải cắt giảm dữ dội ngân sách quốc phòng, đồng thời chính quyền Obama chủ trương “mềm mại” với TQ, TQ liền tăng cường lấn lướt nhiều quốc gia láng giềng.

Một mũi tiến công của TQ ở biển Đông trong giai đoạn này là chiếm các bãi đá ngầm trong vùng kiểm soát của Philippines. Tuy TQ chưa thành công trong việc đặt chân lên bãi Cỏ Rong và đẩy Philippines ra khỏi bãi Cỏ Mây nhưng TQ đã giành quyền kiểm soát bãi Scarborough trên thực tế.

Một mũi tiến công khác là giành quyền kiểm soát trong vùng đặc quyền kinh tế ven biển miền Trung Việt Nam. Các sự kiện lớn trong quá trình này là vụ TQ cắt cáp thăm dò dầu khí của Việt Nam năm 2011; TQ mời thầu chín lô dầu khí ngoài khơi miền Trung Việt Nam 2012; mới nhất là giàn khoan 981 trái phép.

Cần nhấn mạnh rằng, 981 là một nấc thang quan trọng. TQ gọi giàn khoan 981 là lãnh thổ quốc gia di động. Họ sử dụng nó như một vũ khí chiến lược có tầm quan trọng không khác gì các loại tàu chiến, máy bay hay tên lửa nhằm hiện thực hóa tham vọng của mình. Việc này tạo ra tiền lệ nguy hiểm giúp TQ leo lên các nấc thang mới để chiếm lĩnh các vùng biển khác trên biển Đông.

ĐỖ THIỆN

 

TS Đỗ Sơn Hải, Học viện Ngoại giao Việt Nam:

Tận dụng 981 làm chất “kết dính” ASEAN

Trong thời gian qua, TQ ứng xử theo kiểu ASEAN nói cứ nói, TQ làm cứ làm. Việt Nam cũng đã ra sức đấu tranh ngoại giao, trong đó tận dụng sức mạnh chung ASEAN. Tuy nhiên để hiệu quả hơn, tôi nghĩ ngoài những gì đã làm trong thời gian qua, Chính phủ Việt Nam cần chủ động tổ chức hoặc thông qua tài trợ quốc tế để tổ chức các cuộc hội thảo quốc tế về vấn đề xâm phạm lãnh thổ của TQ. Hội nghị Bộ trưởng ASEAN 2014 lần đầu tiên trong hơn hai thập niên qua thành công trong việc đưa ra tuyên bố về biển Đông. Bởi lẽ đa phần các nước ASEAN quan ngại về hành động có tính khiêu khích của TQ. Ngoài ra cũng cần phải kể đến nỗ lực ngoại giao của Việt Nam (bài diễn văn của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng). Sự thống nhất của ASEAN trong vấn đề hết sức gai góc này đang mở ra một giai đoạn mới, có thể là động lực giúp ASEAN xây dựng thành công ba cộng đồng theo đúng thời hạn vào năm 2015.

ThS Trương Minh Huy Vũ, Đại học KHXH&NV, NCS tại CHLB Đức:

Thuyết phục Mỹ cùng đồng minh của Mỹ

Quan điểm của Mỹ tại biển Đông là nhất quyết bảo vệ tự do hàng hải tại khu vực. Vì lẽ đó, lá bài “giàn khoan” của TQ nếu có những tác động tiêu cực đến tự do hàng hải của khu vực thì Mỹ sẽ phản ứng để chống lại. Và có thể thấy những phản ứng này qua tuyên bố của các quan chức Mỹ từ Phó Tổng thống Joe Biden đến Ngoại trưởng John Kerry.

Tuy nhiên, Mỹ sẽ không có thêm nhiều hành động trên thực địa cho đến khi tình hình còn chưa leo thang đến mức xung đột vũ trang. Như trường hợp bãi đá ngầm Scarborough với Philippines, một đồng minh của Mỹ tại Đông Nam Á năm 2012. Việc TQ sử dụng những tàu cá với chiêu bài dân sự đã hạn chế Mỹ tham gia trực tiếp bảo vệ lợi ích Philippines. Nhưng nhìn kỹ vấn đề, cái Mỹ muốn đứng trên lợi ích của nước họ là một khu vực biển Đông hòa bình và ổn định được quản lý bằng luật pháp quốc tế chứ không ưu tiên hỗ trợ hay ủng hộ nước nào (dù có là đồng minh) bằng các biện pháp quân sự.

Để tận dụng sức mạnh Mỹ trong trường hợp này, hợp tác quốc phòng có thể thực hiện qua “những bước đi nhỏ”. Một là Mỹ sẽ hỗ trợ Việt Nam trong kỹ thuật quốc phòng, đặc biệt ngay cả trong lĩnh vực chia sẻ tình báo và hình ảnh vệ tinh. Hai là nếu Việt Nam thúc đẩy liên kết chặt chẽ hơn với các đồng minh quân sự của Mỹ tại khu vực, những nước cũng đang bị TQ đe dọa chủ quyền, một kiểu “liên minh mềm mang đặc tính đa phương” sẽ xuất hiện. Trong cơ chế này, Mỹ có thể cung cấp các hỗ trợ quân sự thông qua trung gian là hai nước Đông Bắc Á (Nhật Bản) và Đông Nam Á (Philippines) đang có xu hướng đứng cùng chiến tuyến với Việt Nam.

15 Tháng Giêng 2015(Xem: 24114)
Tháng Tư, 2014, HQ-571 Trường Sa đang thực hiện cuộc hải trình thăm viếng những hòn đảo quê hương thuộc vùng biển Trường Sa, bỗng nhiên có con chim lạ màu đen tuyền không biết từ hướng nào bay đến đậu khá lâu trên đỉnh cột hải đăng con tàu. Vị trí nơi con tàu đang di chuyển là vùng biển mênh mông không có đảo nào cận kề. Ảnh VH
13 Tháng Giêng 2015(Xem: 20375)
Có đến 50.000 tàu cá Trung Quốc đang sẵn sàng cho “điệp vụ” này. Ngay trước mắt, Hải Nam- tỉnh có diện tích rộng nhất giáp biển Đông - đã có tới 9.000 tàu đánh bắt xa bờ chuẩn bị ồ ạt ra khơi . Từ năm 1999, hàng năm Trung Quốc đều tự ban hành lệnh cấm đánh bắt cá trên biển Đông, nơi Trung Quốc tự cho là thuộc chủ quyền của mình - nuốt trọn 80% diện tích biển Đông, bất chấp phản ứng của Việt Nam và các nước xung quanh khu vực.
11 Tháng Giêng 2015(Xem: 18904)
Tổng công ty dầu khí Hải Dương Trung Quốc CNOOC loan báo vừa phát hiện thêm một mỏ dầu khí nước sâu nữa ở Biển Đông. Thông cáo tối ngày 6/1 cho hay tập đoàn dầu khí quốc doanh này tìm thấy trữ lượng dầu khí cỡ trung bình tại giếng Lăng Thủy 25-1.
08 Tháng Giêng 2015(Xem: 19447)
Đài truyền hình TW Trung Quốc (CCTV) ngày 5-1 cho biết gần đây có báo đưa tin Trung Quốc thử nghiệm thành công robot tự động “Hải Yến” tại một khu vực biển nước sâu 1.500m ở biển Đông. Giới chuyên gia Trung Quốc cho rằng “Hải Yến” có thể hoạt động dưới độ sâu 1.500m và khả năng di chuyển lên đến 1.000km, liên tục trong 30 ngày. TIN LIÊN QUAN - Căn cứ Trung Quốc ở đảo Chữ Thập
04 Tháng Giêng 2015(Xem: 19074)
Chiến sĩ Hải quân đồn trú trên đảo Len Đao chào tiễn phái đoàn HQ-571 đến thăm đảo. Len Đao là một trong 3 đảo nửa nửa chìm: Gạc Ma-Cô Lin-Len Đao có vị trí chiến lược trọng yếu trung tâm quần đảo Trường Sa. Trung cộng đã chiếm Gạc Ma năm 1988 sau khi bắn cháy 2 tàu vận tải HQVN và tàn sát 64 thủy thủ. TC muốn chiếm nốt Cô Lin và Len Đao nhưng các sĩ quan và thủy thủ VN quyết giữ được.
28 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 20194)
Càng ngày nhận thức chung của khu vực và thế giới đều thấy rằng, vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông không phải là câu chuyện riêng của Trung Quốc, của quan hệ song phương giữa Trung Quốc với VN hay các nước ASEAN, mà là câu chuyện có ý nghĩa chiến lược toàn cầu, nơi lợi ích quốc gia của họ ngày càng gắn chặt với hòa bình và ổn định ở Biển Đông.
25 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 26594)
Một trong nhiều cách bảo vệ biển Đông, cuộc chiến thầm lặng của "đặc công biển" là một cuộc chiến không khoan nhượng dưới lòng biển cả. Trong cuộc đối đầu nửa kín nửa hở gữa Việt Nam và Trung Quốc trong vụ giàn khoan HD-981 xâm nhập bất hợp pháp thềm lục địa VN, đặc công biển được cho là đơn vị có công lớn trong việc đẩy lùi HD-981. Tờ “Chính sách ngoại giao” Mỹ cho rằng, nếu Trung-Việt xảy ra xung đột ở Biển Đông, lực lượng đặc công nhái sẽ là “đối thủ khó chơi” của Trung Quốc.
22 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 20831)
Thời báo Hoàn Cầu: "Việt Nam đã tập trung năng lực phòng thủ vào 9 đảo lớn, 20 điểm đảo trong quần đảo Trường Sa, các đảo Trường Sa và Nam Yết là đồn lũy phòng thủ cốt lõi của quân đội Việt Nam ở Biển Đông nhưng thiếu tên lửa đất đối hạm”
18 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 19130)
Tòa án Trọng tài Thường trực đã ra hạn cho Philippines là từ nay cho đến ngày 15/3/2015 phải cung cấp thêm luận chứng bằng văn bản. Tòa án Trọng tài Thường trực vẫn tiếp tục yêu cầu Bắc Kinh phải trả lời các luận điểm mới của Manila trước ngày 16/6/2015.
14 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 20681)
Tham luận của đại diện đủ VN là tiến sĩ Trần Công Trục (nguyên trưởng Ban biên giới Chính phủ) khẳng định rằng VN có đầy bằng chứng cả về lịch sử lẫn pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa trên biển Đông, còn Trung Quốc gần như không có lập luận pháp lý nào ngoài việc sử dụng sức mạnh.
11 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 19234)
Trung Quốc có thể đã bí mật thiết lập khu nhận dạng phòng không – ADIZ trên Biển Đông, mà không tuyên bố công khai để tránh bị phản đối, theo tin của Trung tâm Thông tin Kanwa, có trụ sở đặt ở Canada.
09 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 19952)
Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm nay đã lên án một phúc trình của Mỹ về các tuyên bố nhận chủ quyền của Bắc Kinh ở biển Nam Trung Hoa (tức biển Đông), cho rằng nó đi ngược lại với cam kết không đứng về phía nào của Washington trong cuộc tranh chấp ở biển Đông.
30 Tháng Mười Một 2014(Xem: 19390)
“Trung Quốc có cách lý giải về lợi ích an ninh quốc gia để tuyên bố ADIZ ở bờ biển phía nam kéo dài khoảng 100 hải lý từ đường cơ sở ở vịnh Bắc bộ. Nếu như ADIZ được mở rộng hơn về phía nam khoảng 150 hải lý hoặc hơn, nó sẽ bao gồm các đảo thuộc Hoàng Sa của Việt Nam mà Trung Quốc đang chiếm đóng. Nếu Trung Quốc tuyên bố ADIZ bao gồm Hoàng Sa thì hành động này sẽ lại gây căng thẳng cho quan hệ hai nước” – Giáo sư Beckman bình luận.
23 Tháng Mười Một 2014(Xem: 20280)
Dự án trên bãi Chữ Thập (cách Sàigon khoảng 800km) là dự án thứ tư của Trung Quốc tại quần đảo Trường Sa trong 18 tháng qua và cũng là dự án lớn nhất, IHS Jane's cho biết. Trung Quốc đã đặt một đơn vị đồn trú tại đây, với sự hỗ trợ của súng phòng không, vũ khí chống người nhái, các thiết bị liên lạc... Các hình ảnh được tạp chí IHS Jane's công bố hôm 21/11 cho thấy công trình thi công trên bãi Chữ Thập đã đạt đến chiều dài 3.000 mét, rộng 200-300 mét, đủ lớn để "xây dựng đường băng".
18 Tháng Mười Một 2014(Xem: 19854)
Hội nghị quốc tế về Biển Đông đã diễn ra ở Đà Nẵng trong hai ngày 17 và 18/11 với sự tham gia của hơn 200 học giả nghiên cứu về vấn đề này, trong đó có học giả đến từ các nước Trung Quốc, Mỹ, Pháp, Nhật Bản, Ấn Độ, Đài Loan và Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam đưa tin. Đây là hội nghị thường niên do Học viện Ngoại giao Việt Nam tổ chức. Hội nghị năm nay có có chủ đề: ‘Biển Đông: Hợp tác vì An ninh và Phát triển ở Khu vực’.
16 Tháng Mười Một 2014(Xem: 20580)
Chu Châu (số hiệu 594), là tàu hộ vệ tên lửa lớp Giang Đảo thứ 18 của Trung Quốc, lần đầu tiên được triển khai để phục vụ chiến tranh chống tàu ngầm, trang tin USNI News của Viện Hải quân Mỹ ngày 12.11 dẫn lại thông tin từ tạp chí quốc phòng IHS Jane’s (Anh) cho biết.
12 Tháng Mười Một 2014(Xem: 20210)
TTO - 12-11-14, hội nghị ASEAN chính thức khai mạc tại Naypyidaw, thủ đô Myanmar. Biển Đông được đánh giá là chủ đề nóng nhất tại hội nghị.
06 Tháng Mười Một 2014(Xem: 19932)
“Việt Nam kiên quyết phản đối hành động phi pháp nêu trên của Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam, nghiêm túc thực hiện DOC, chấm dứt ngay việc cải tạo, xây dựng công trình, phá vỡ nguyên trạng tại quần đảo Trưởng Sa và không để tái diễn những hành động sai trái tương tự”.
04 Tháng Mười Một 2014(Xem: 19526)
“Cả Việt Nam lẫn Ấn Độ đều nhận ra rằng nếu bây giờ không đương đầu với Trung Quốc, họ sẽ mất lãnh thổ vĩnh viễn” . Tuần báo Time Magazine trong số xuất bản ngày 27.10 đã đưa ra nhận định như trên sau chuyến viếng thăm Ấn Độ của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
02 Tháng Mười Một 2014(Xem: 21855)
Bill Hayton chứng minh rằng những yêu sách về chủ quyền ở Biển Đông của Tàu cộng dựa trên chứng cứ lịch sử là rác rưởi. Ông chỉ ra rằng những chứng cứ đó không thể nào đứng vững khi xem xét đến các văn chứng của triều Nguyễn của Việt Nam. Từ 1750, triều Nguyễn đã điều các đội hải quân ra trấn giữ hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đội quân triều Nguyễn còn có chức năng cứu vớt thuyền bị nạn, và mỗi chuyến hải hành, họ ghi lại trong sử sách rất cẩn thận.