50 năm TC xây dựng lộ trình bá chủ biển Đông

26 Tháng Năm 201412:00 SA(Xem: 15025)

50 năm TC xây dựng lộ trình bá chủ biển Đông

image032

Chủ Nhật, ngày 25/5/2014 - 03:00

Giàn khoan 981 của Trung Quốc trên vùng biển Việt Nam là một nước cờ trên bàn cờ rất lớn mà Trung Quốc đã dựng sẵn từ hơn nửa thế kỷ trước.

Liên quan đến vấn đề Trung Quốc (TQ) ngang nhiên đặt giàn khoan 981 thời gian qua, giới quan sát nhận định khai thác dầu khí chỉ là cái cớ. Đâu là chiến lược sứ mệnh của TQ trên khu vực biển Đông nói riêng và cả châu Á-Thái Bình Dương nói chung? Pháp Luật TP.HCM phỏng vấn PGS-TS Alexander L. Vuving (Trung tâm Nghiên cứu An ninh khu vực châu Á-Thái Bình Dương APCSS-Mỹ) xung quanh vấn đề này.

Giàn khoan 981 nằm trong bàn cờ lớn

. Phóng viên: Thưa ông, biển Đông nằm ở đâu trong sách lược phát triển quốc gia của TQ?

image033
 

+ PGS-TS Alexander L. Vuving: Từ khi mới ra đời, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã để mắt tới biển Đông. Trên các bản đồ chính thức của TQ, muộn nhất là từ những năm 1970 luôn có đường lưỡi bò. Trong kế hoạch “thoát ra biển lớn” của TQ, ngay từ những năm 1980 đã nhắc đến hai chuỗi đảo ngoài khơi Tây Thái Bình Dương che chắn con đường vươn ra biển lớn của TQ. Biển Đông nằm trong chuỗi đảo thứ nhất, chạy dài từ quần đảo Nhật Bản, qua Đài Loan, Philippines cho đến Indonesia. Hơn thế nữa, đây còn là con đường hàng hải huyết mạch của châu Á và thế giới chạy từ Ấn Độ Dương qua eo biển Malacca và biển Đông.

Hiện nay, khoảng một nửa lượng vận tải biển của thế giới, 1/3 lượng dầu mỏ chuyển qua đường biển trên toàn cầu đi qua khu vực eo Malacca và biển Đông. Trong tương lai, với sự dịch chuyển của trục kinh tế thế giới sang châu Á, lượng hàng hóa thông qua biển Đông càng có tỉ trọng lớn hơn. Nhìn vào dòng thông thương của châu Á có thể thấy ai muốn làm bá chủ châu Á trước hết phải giành quyền bá chủ biển Đông.

. Để làm bá chủ trên biển, TQ sử dụng những yếu tố nào để xây dựng chiến lược hành động của mình?

+ Trong nhiều thập niên qua, Mỹ gần như giữ vai trò lãnh đạo ở châu Á. Một trong những điều kiện giúp Mỹ giữ được vai trò này là nhờ sự thống trị của hải quân Mỹ trên các vùng biển Tây Thái Bình Dương, trong đó có biển Đông. Nay TQ muốn vươn lên hất cẳng Mỹ thì trước hết phải giành được quyền bá chủ biển Đông và biển Hoa Đông. Tuy nhiên, nếu trực diện hất cẳng Mỹ thì TQ chưa đủ sức.

Vì thế TQ phải tận dụng điểm yếu của Mỹ và điểm mạnh của bản thân. TQ cho rằng điểm mạnh của mình là có yêu sách lãnh thổ, đó cũng là điểm yếu của Mỹ vì về nguyên tắc Mỹ phải đứng trung lập trong các tranh chấp lãnh thổ giữa các nước khác. Đây là lý do khiến TQ “dở chiêu trò” bằng cách sử dụng tranh chấp lãnh thổ với các nước láng giềng để thực hiện tham vọng độc chiếm biển Đông và biển Hoa Đông.

image034

Giàn khoan 981 tạo ra tiền lệ nguy hiểm, giúp TQ leo lên các nấc thang mới để chiếm lĩnh các vùng biển khác trên biển Đông.

Tận dụng “khoảng trống” để đi từng bước một

. Nhìn một cách tổng thể, đâu là lộ trình của chiến lược bá chủ trên biển của TQ?

+ Chiến lược của TQ có những nấc thang khác nhau. Tuy nhiên, không thể sắp xếp lộ trình này theo thứ tự thời gian, không gian được. Mức độ cao thấp, ưu tiên của các nấc thang phải dựa vào thời cơ cùng các điều kiện cụ thể. Khi có thời cơ và điều kiện, TQ sẽ tiến hành các hành động mấu chốt.

Cụ thể, TQ ra sức chiếm giữ các đảo nổi và chìm; thiết lập tổ chức chính quyền, đưa dân ra sinh sống, tăng cường hoạt động kinh tế địa phương; hạ đặt các cấu trúc, vật thể cố định để chiếm giữ các vùng biển không có đảo; xây dựng các vị trí chiếm giữ thành những căn cứ phục vụ quân sự và kinh tế; ban hành các lệnh cấm (ví dụ cấm đánh bắt cá), các quy định (như vùng nhận dạng phòng không, vùng đánh bắt cá…) để khẳng định kiểm soát chủ quyền; đưa ra các loại tàu thuyền, đặc biệt là tàu chấp pháp, kể cả tàu cá của dân ra chiếm lĩnh mặt nước; tăng cường các hoạt động nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên thiên nhiên trong khu vực đường lưỡi bò.

. Từ trước đến nay, TQ đã tận dụng những thời cơ, điều kiện cụ thể nào?

+ Điều kiện quan trọng chính là hải quân. Khi TQ bước vào giai đoạn hiện đại hóa từ cuối những năm 1970, hiện đại hóa hải quân là một ưu tiên trong tổng thể kế hoạch của TQ.

TQ còn tận dụng thời cơ để thay đổi thế trận trên biển bằng cách chiếm giữ thêm các vị trí trên biển Đông mỗi khi thời thế tạo ra những khoảng trống quyền lực trong khu vực. Điển hình như vào năm 1956, khi Pháp rút khỏi Đông Dương, trong đó có quần đảo Hoàng Sa, TQ đã lợi dụng lúc chính quyền Việt Nam chưa ra tiếp quản chủ quyền của mình được đã đưa quân vào chiếm đóng trái phép cụm đảo phía đông quần đảo Hoàng Sa. Suốt từ đó đến nay, TQ luôn ý thức được tầm quan trọng của việc khẳng định chủ quyền và bất kể khi nào có thời cơ là ra tay chiếm hữu các đảo ở Hoàng Sa và Trường Sa.

Năm 1974, khi Ngoại trưởng Mỹ Kissinger “đi đêm” với TQ, nhất là sau khi Quốc hội Mỹ ra luật cấm Mỹ can thiệp quân sự vào Đông Dương, TQ ngay lập tức chớp thời cơ chiếm tiếp cụm đảo phía tây của quần đảo Hoàng Sa Việt Nam từ tay chính quyền Sài Gòn.

Năm 1988, sau khi Liên Xô cắt giảm viện trợ cho Việt Nam và Gorbachov chuyển sang chính sách hòa giải với TQ, TQ liền đưa quân ra chiếm một lúc sáu đảo có vị trí quan trọng ở quần đảo Trường Sa.

. Hiện kế hoạch thực hiện mưu đồ bá chủ của TQ đang đi đến đâu? 

+ Thời gian qua, lợi dụng tình hình Mỹ khó khăn về kinh tế, phải cắt giảm dữ dội ngân sách quốc phòng, đồng thời chính quyền Obama chủ trương “mềm mại” với TQ, TQ liền tăng cường lấn lướt nhiều quốc gia láng giềng.

Một mũi tiến công của TQ ở biển Đông trong giai đoạn này là chiếm các bãi đá ngầm trong vùng kiểm soát của Philippines. Tuy TQ chưa thành công trong việc đặt chân lên bãi Cỏ Rong và đẩy Philippines ra khỏi bãi Cỏ Mây nhưng TQ đã giành quyền kiểm soát bãi Scarborough trên thực tế.

Một mũi tiến công khác là giành quyền kiểm soát trong vùng đặc quyền kinh tế ven biển miền Trung Việt Nam. Các sự kiện lớn trong quá trình này là vụ TQ cắt cáp thăm dò dầu khí của Việt Nam năm 2011; TQ mời thầu chín lô dầu khí ngoài khơi miền Trung Việt Nam 2012; mới nhất là giàn khoan 981 trái phép.

Cần nhấn mạnh rằng, 981 là một nấc thang quan trọng. TQ gọi giàn khoan 981 là lãnh thổ quốc gia di động. Họ sử dụng nó như một vũ khí chiến lược có tầm quan trọng không khác gì các loại tàu chiến, máy bay hay tên lửa nhằm hiện thực hóa tham vọng của mình. Việc này tạo ra tiền lệ nguy hiểm giúp TQ leo lên các nấc thang mới để chiếm lĩnh các vùng biển khác trên biển Đông.

ĐỖ THIỆN

 

TS Đỗ Sơn Hải, Học viện Ngoại giao Việt Nam:

Tận dụng 981 làm chất “kết dính” ASEAN

Trong thời gian qua, TQ ứng xử theo kiểu ASEAN nói cứ nói, TQ làm cứ làm. Việt Nam cũng đã ra sức đấu tranh ngoại giao, trong đó tận dụng sức mạnh chung ASEAN. Tuy nhiên để hiệu quả hơn, tôi nghĩ ngoài những gì đã làm trong thời gian qua, Chính phủ Việt Nam cần chủ động tổ chức hoặc thông qua tài trợ quốc tế để tổ chức các cuộc hội thảo quốc tế về vấn đề xâm phạm lãnh thổ của TQ. Hội nghị Bộ trưởng ASEAN 2014 lần đầu tiên trong hơn hai thập niên qua thành công trong việc đưa ra tuyên bố về biển Đông. Bởi lẽ đa phần các nước ASEAN quan ngại về hành động có tính khiêu khích của TQ. Ngoài ra cũng cần phải kể đến nỗ lực ngoại giao của Việt Nam (bài diễn văn của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng). Sự thống nhất của ASEAN trong vấn đề hết sức gai góc này đang mở ra một giai đoạn mới, có thể là động lực giúp ASEAN xây dựng thành công ba cộng đồng theo đúng thời hạn vào năm 2015.

ThS Trương Minh Huy Vũ, Đại học KHXH&NV, NCS tại CHLB Đức:

Thuyết phục Mỹ cùng đồng minh của Mỹ

Quan điểm của Mỹ tại biển Đông là nhất quyết bảo vệ tự do hàng hải tại khu vực. Vì lẽ đó, lá bài “giàn khoan” của TQ nếu có những tác động tiêu cực đến tự do hàng hải của khu vực thì Mỹ sẽ phản ứng để chống lại. Và có thể thấy những phản ứng này qua tuyên bố của các quan chức Mỹ từ Phó Tổng thống Joe Biden đến Ngoại trưởng John Kerry.

Tuy nhiên, Mỹ sẽ không có thêm nhiều hành động trên thực địa cho đến khi tình hình còn chưa leo thang đến mức xung đột vũ trang. Như trường hợp bãi đá ngầm Scarborough với Philippines, một đồng minh của Mỹ tại Đông Nam Á năm 2012. Việc TQ sử dụng những tàu cá với chiêu bài dân sự đã hạn chế Mỹ tham gia trực tiếp bảo vệ lợi ích Philippines. Nhưng nhìn kỹ vấn đề, cái Mỹ muốn đứng trên lợi ích của nước họ là một khu vực biển Đông hòa bình và ổn định được quản lý bằng luật pháp quốc tế chứ không ưu tiên hỗ trợ hay ủng hộ nước nào (dù có là đồng minh) bằng các biện pháp quân sự.

Để tận dụng sức mạnh Mỹ trong trường hợp này, hợp tác quốc phòng có thể thực hiện qua “những bước đi nhỏ”. Một là Mỹ sẽ hỗ trợ Việt Nam trong kỹ thuật quốc phòng, đặc biệt ngay cả trong lĩnh vực chia sẻ tình báo và hình ảnh vệ tinh. Hai là nếu Việt Nam thúc đẩy liên kết chặt chẽ hơn với các đồng minh quân sự của Mỹ tại khu vực, những nước cũng đang bị TQ đe dọa chủ quyền, một kiểu “liên minh mềm mang đặc tính đa phương” sẽ xuất hiện. Trong cơ chế này, Mỹ có thể cung cấp các hỗ trợ quân sự thông qua trung gian là hai nước Đông Bắc Á (Nhật Bản) và Đông Nam Á (Philippines) đang có xu hướng đứng cùng chiến tuyến với Việt Nam.

23 Tháng Hai 2014(Xem: 19540)
Quần đảo Senkaku, khu vực tranh chấp căng thẳng giữa Nhật và Trung Quốc. Cả hai nước đều cho người đổ bộ lên đảo này cắm cờ quốc gia của họ xác định quyền chủ quyền. Vị trí quần đảo này không đơn thuần vì tiềm năng dầu khí mà do yếu tố quân sự chiến lược đối với Đông Nam Á và tây Thái bình Dương;
20 Tháng Hai 2014(Xem: 16659)
Vào hôm nay, 17/02/2014, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã kết thúc vòng công du châu Á đã lần lượt đưa ông đến Hàn Quốc, Trung Quốc, và Indonesia. Mục tiêu tiềm ẩn của chuyến thăm được cho là để thúc đẩy thêm chiến lược « xoay trục » hay « tái cân bằng » của Mỹ qua vùng châu Á Thái Bình Dương.
16 Tháng Hai 2014(Xem: 14828)
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nói với Ngoại trưởng John Kerry tại Đại sảnh đường Nhân dân ở Bắc Kinh hôm 15/2/2014 : Quan hệ Mỹ – Trung cần phản ánh nguyên tắc không đối đầu, không xung đột, tôn trọng lẫn nhau.
13 Tháng Hai 2014(Xem: 15149)
Trung Quốc đang ngày càng mạnh bạo trong khẳng định chủ quyền Hoa Kỳ sẽ “giúp” Philippines nếu Trung Quốc chiếm các đảo tranh chấp trên Biển Đông, theo lời chỉ huy trưởng các hoạt động hải quân của Mỹ.
10 Tháng Hai 2014(Xem: 14226)
VOA Thứ sáu, 07/02/2014 Châu Á đổ tiền mua vũ khí vì sức mạnh quân sự của Trung Quốc
05 Tháng Hai 2014(Xem: 14962)
Xin gửi bài viết “Nhớ Ngày Hoàng Sa 19/1” kèm theo Thơ Hịch Biển Đông và Kế sách Cứu Nước được thi hóa thành Kinh Thư. Rất mong được bạn gửi tới 10 người, trong đó ít nhất 1 blog, 1 website.
29 Tháng Giêng 2014(Xem: 14971)
Chuyến hải trình khoan tìm dầu khí ở Biển Đông do Trung Quốc dẫn đầu và tài trợ sẽ xuất phát từ Hong Kong vào ngày 28/1 hướng ra vùng biển đang có tranh chấp chủ quyền giữa Bắc Kinh với các nước láng giềng bao gồm Việt Nam.
26 Tháng Giêng 2014(Xem: 17435)
Lê Trí: Theo Hiroyuki Noguchi với địa thế hiểm yếu và độc đáo đặc biệt trên “bàn cờ” toàn khu vực Đông Nam Á, vịnh Cam Ranh của Việt Nam có thể là “thanh kiếm sắc” chặn đứng mưu đồ “thò” ra Biển Đông của “đường lưỡi bò” do Trung Quốc tự vẽ.
24 Tháng Giêng 2014(Xem: 14771)
MASSACHUSETTS - Cuộc chiến trên biển gây nhiều thương vong cho phía Việt Nam năm 1974 đã được đưa ra ‘mổ xẻ’ dưới nhiều lăng kính khác nhau của các nhà nghiên cứu gốc Việt tại Đại học Harvard hôm 11/1.
21 Tháng Giêng 2014(Xem: 14855)
Tiến sỹ Ngô Như Bình, Giám đốc chương trình tiếng Việt tại trường đại học danh tiếng nằm ở bang Massachusetts, cho VOA Việt Ngữ biết, cuộc hội thảo được tổ chức để đánh dấu tròn 40 năm trận hải chiến đẫm máu.
12 Tháng Giêng 2014(Xem: 16199)
Xuất Chiêu Chiến Hạm Nộ Kình NgưThủy Chiến Phong Ba Mãn Đình Hồng I. Trước và sau cuộc chiến Việt Nam Nhắc đến thời chiến tranh Việt Nam, dư luận thường chú ý đến cuộc chiến trên bộ nhiều hơn trên sông ngòi, biển cả. Hải quân tuy đóng vai trò yểm trợ hỏa lực cho của quân bộ chiến, pháo hạm Biển Đông vẫn không phải là lực lượng xung kích chính bởi chưa có trận tiếp cận nào từ biển đánh vào đất liền.
09 Tháng Giêng 2014(Xem: 15664)
Nhắc đến thời chiến tranh Việt Nam, dư luận thường chú ý đến cuộc chiến trên bộ nhiều hơn trên sông ngòi, biển cả. Hải quân tuy đóng vai trò yểm trợ hỏa lực cho của quân bộ chiến, pháo hạm Biển Đông vẫn không phải là lực lượng xung kích chính bởi chưa có trận tiếp cận nào từ biển đánh vào đất liền.
06 Tháng Giêng 2014(Xem: 14295)
Lực lượng tuần duyên Đài Loan (CGA) đang có kế hoạch triển khai tàu tuần tra 3.000 tấn tới Ba Bình, đảo lớn nhất thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam hiện bị Đài Bắc chiếm đóng phi pháp.
02 Tháng Giêng 2014(Xem: 15310)
Đây là tàu ngầm đầu tiên trong tổng số 6 tàu ngầm Kilo 636 được đóng cho Việt Nam tại Nhà máy đóng tàu Admiralty ở thành phố St.Petersburg, Nga. Dự kiến, Nga sẽ bàn giao xong gói 6 chiếc tàu ngầm vào năm 2016. HQ182 Hà Nội là chiếc đầu tiên Nga giao cho Việt Nam.
01 Tháng Giêng 2014(Xem: 15852)
Một số tư liệu giải mật gần đây của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho người ta biết rõ hơn về thái độ lưng chừng của Mỹ trước tranh chấp quanh quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa đầu thập niên 1970.
24 Tháng Mười Hai 2013(Xem: 15529)
Trung Quốc đã hành động một cách « vô trách nhiệm » trong một vụ đối đầu với một chiếc tàu Hải quân Mỹ trong tháng này tại vùng Biển Đông. Trên đây là lời tố cáo đích danh của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel hôm 19/12/2013. Đây là phản ứng chính thức đầu tiên của Washington về sự cố Mỹ - Trung mới trên Biển Đông từng được nhiều giới chức quốc phòng Hoa Kỳ tiết lộ trong những ngày qua, và mới chỉ được Bắc Kinh xác nhận ngày 18/12.
19 Tháng Mười Hai 2013(Xem: 15123)
Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry hôm thứ Ba ngày 17/12 đã cảnh báo Trung Quốc không nên thiết lập vùng nhận dạng phòng không trên Biển Đông trong khi ông đang ở Manila, hãng tin Pháp AFP cho hay.
16 Tháng Mười Hai 2013(Xem: 15047)
Ngoại trưởng Mỹ sẽ có cuộc hội kiến với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh tại Hà Nội. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang vắng mặt do phải tham dự hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản-ASEAN.
11 Tháng Mười Hai 2013(Xem: 14691)
Nam Triều Tiên tuyên bố một vùng phòng không được nới rộng chồng lấn với khu phòng không mà Trung Quốc mới loan báo. Bộ Quốc phòng Nam Triều Tiên hôm nay nói rằng khu phòng không mới của Nam Triều Tiên, sẽ có hiệu lực từ ngày 15 tháng 12, bao gồm không phận trên Ieodo, một bãi đá ngầm trong các vùng biển ngoài khơi bờ biển miền Nam của Triều Tiên, mà Trung Quốc gọi là Suyan.
08 Tháng Mười Hai 2013(Xem: 15166)
Một học giả Việt Nam chuyên theo dõi tình hình Biển Đông dự đoán Trung Quốc có khả năng áp đặt một vùng phòng không lên vùng biển mà họ hiện có tranh chấp với các quốc gia Đông Nam Á ‘nếu như họ thành công trên Biển Hoa Đông’.