Thế giới lưỡng cực, mô hình đã lỗi thời

05 Tháng Giêng 20177:00 CH(Xem: 8896)

"VĂN HÓA ONLINE-CALIFORNIA"  THỨ  SÁU  06   JAN  2017


Thế giới lưỡng cực, mô hình đã lỗi thời


image033

Donald Trump đang "viết lại" chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ ?REUTERS/Carlo Allegri/File Photo


Hai tuần lễ trước khi nước Mỹ thay đổi chính quyền, một loạt các câu hỏi được đặt ra trong quan hệ giữa Washington với phần còn lại của thế giới. Donald Trump và Vladimir Putin liệu có mở ra một chương sử mới trong trong bối cảnh Hoa Kỳ và Nga không còn độc quyền làm chủ cuộc chơi trên bàn cờ quốc tế ?


Theo phân tích của giáo sư đại học, giảng dậy tại trường Khoa Học Chính Trị Paris, Sciences Po Paris Bertrand Badie và tướng Dominique Trinquand, nguyên cố vấn quân sự Pháp bên cạnh Liên Hiệp Quốc, mô hình thế giới lưỡng cực đã thực sự lỗi thời và sẽ là một sai lầm nghiêm trọng nếu phương Tây cứ giữ nguyên lô-gíc đối đầu với Nga.


Trả lời trên đài phát thanh RFI Pháp ngữ, giáo sư Bertrand Badie, trường Sciences Po Paris giải thích vì sao 2017 là một năm đầy bất trắc trên sân khấu chính trị quốc tế :


Bertrand Badie : Khó khăn bắt nguồn từ chỗ, tại Hoa Kỳ hiện đang có ba khuynh hướng khác nhau về hiện tượng toàn cầu hóa. Quan điểm thứ nhất, cho rằng, trong một thế giới mở rộng và những đường biên giới đang được xóa bỏ, nước Mỹ cần nắm bắt thời cơ để khẳng định vai trò lãnh đạo, để Washington áp đặt quan điểm với phần còn lại của thế giới. Đây là lập trường của phe tân bảo thủ ở Mỹ mà đã từng được ứng cử viên tổng thống của đảng Dân Chủ, bà Hillary Clinton tán đồng và ủng hộ.


Bên cạnh đó tổng thống sắp mãn nhiệm Barack Obama cho rằng, chúng ta đang sống trong một thế giới đa cực, và nước Mỹ cần tôn trọng tính đa cực đó thay vì áp đặt cái « Leadership » của mình.


Khuynh hướng thứ ba bao gồm những thành phần chống toàn cầu hóa. Phe này coi hiện tượng mở rộng ra thế giới bên ngoài là mối đe dọa đối với sức mạnh siêu cường của Hoa Kỳ. Đây là lập trường của Donald Trump và ông chủ trương là đã đến lúc để nước Mỹ tìm lại vị trí hàng đầu trong thế giới toàn cầu hóa đó.


Thực ra ông Trump có cái nhìn rất thực tiễn, tức là chấp nhận toàn cầu hóa, với điều kiện phải có lợi cho Hoa Kỳ. Do vậy chính quyền ở Washington sắp tới sẵn sàng gạt bỏ bớt những gánh nặng cho nước Mỹ để chỉ giữ lại những gì hữu ích và nhất là cho phép Hoa Kỳ trở lại là siêu cường số 1 thế giới mà thôi.


Vấn đề đặt ra là ba luồng tư tưởng nói trên đã dẫn tới nhiều xung khắc trong số các lãnh đạo Hoa Kỳ và điều đó đẩy chính sách đối ngoại của Washington vào tình huống bất ổn. Chắc chắn là tổng thống tương lai, Donald Trump, sẽ có những quyết định mạnh mẽ để khẳng định vị trí, khẳng định quan điểm của ông trên hồ sơ này.


Câu hỏi đặt ra là liệu ông Donald Trump sẽ thay đổi chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ tới mức độ nào.


Chính vì chúng ta chưa biết rõ ý đồ của chủ nhân Nhà Trắng sắp tới, nên toàn cảnh thế giới trong năm 2017 có vẻ bấp bênh hơn. Chỉ cần ông Trump lấy một vài quyết định mang tính tượng trưng, cũng đủ để quan hệ quốc tế giữa Hoa Kỳ với phần còn lại của thế giới thêm căng thẳng.


RFI : Washington và Matxcơva có xích lại gần nhau với chính quyền của tổng thống Trump hay không ?


Bertrand Badie : Điều thú vị ở đây là giữa hai ông Trump và Putin có nhiều điểm tương đồng. Họ có chung quan điểm về một thế giới toàn cầu hóa, nhưng điều đó không có nghĩa là quan hệ Nga -Mỹ bớt sóng gió và cũng không có yếu tố nào tránh để Washington và Matxcơva trong tương lai tiếp tục xung khắc với nhau. Chúng ta đều biết, hai nhân vật này có cá tính rất mạnh và cả hai cùng có cách hành xử rất thẳng thắn, nếu không muốn nói là thô bạo, kém ngoại giao.


Thêm vào đó, tới nay ông Trump lại chẳng biết gì về quan hệ quốc tế và ông ta là người nóng tính thường xuyên phản ứng một cách không thích hợp. Khác với thời tổng thống Ronald Reagan xưa kia. Ông Reagan từng có những cộng tác viên và cả một dàn cố vấn rất chuyên nghiệp, như nhà ngoại giao kỳ cựu, Henry Kissinger … Ngày nay, những cố vấn thân cận nhất của Donald Trump gây nhiều lo ngại trong hàng ngũ các nhà quan sát.


RFI : Tướng Dominique Trinquand, ông có nghĩ là còn quá sớm để hy vọng Mỹ -Nga sưới ấm quan hệ ?


Dominique Trinquand : Điểm thứ nhất cần nói : thắng lợi của Donald Trump trước hết là một chiến thắng của cá nhân nhà tỷ phú này, chứ không phải là thắng lợi của một đảng phái chính trị. Thứ hai là như vừa nói, cá tính của bản thân hai ông Donald Trump và Vladimir Putin là yếu tố then chốt. Cả hai cùng quen dùng sức mạnh, nhưng họ cũng là những người biết thương lượng. Họ có đầu óc thực tiễn và có khả năng là các ông Trump và Putin tìm được một sân chơi chung. Biết đâu, đây lại là một cơ hộ.


Điều khiến chúng ta lo ngại là chẳng biết hai nhà lãnh đạo này tính toán những gì. Nhưng chắc một điều là nếu như chúng ta cứ suy nghĩ theo một lô-gic cũ xưa, có từ thời chiến tranh lạnh, về một mô hình quan hệ quốc tế mà ở đó hai khối « đông và tây » đối đầu với nhau, thì đó hoàn toàn là một sai lầm.


Donald Trump đã hiểu được điều này khi tuyên bố rằng, NATO – Liên Minh Bắc Đại Tây Dương không còn đóng một vai trò như trong thời kỳ chiến tranh lạnh. Đã tới lúc Châu Âu phải tự lực về mặt quân sự, chứ không thể tiếp tục trông cậy vào Mỹ. Tuy vậy, không có nghĩa là Trump sẽ đứng về phía Putin.


RFI : Liệu quan hệ quốc tế có đang quay lại với mô hình của một thế giới lưỡng cực đặt dưới trướng của hai siêu cường là Mỹ và Nga ?


Bertrand Badie : Có nhiều yếu tố cho thấy là chúng ta như đang muốn quay trở lại với mô hình ấy, nhưng kịch bản này không thể xảy ra. Vì sao ?


Thứ nhất, ngoài Nga và Mỹ ra thì còn có vai trò của Trung Quốc. Thứ hai nước Nga ngày nay của ông Putin, không phải là Liên Bang Xô Viết xưa kia. Thứ ba là đã có thêm nhiều yếu tố mới nhập cuộc. Những cuộc xung đột trên thế giới không còn tập trung ở một vùng mà đã tản mát ra trên khắp thế giới. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh thì Châu Âu là sân chơi để Washington và Matxcơva đọ sức qua trung gian một bên là Liên Minh Bắc Đại Tây Dương và bên kia Hiệp Ước Vacxava. Khi đó thì Liên Xô và Hoa Kỳ hoàn toàn làm chủ tình hình.


Ngày nay thì khác.


Xung đột nổ ra rải rác khắp nơi, với những « yếu tố » vuột khỏi tầm kiểm soát của cả Nga lẫn Mỹ. Tôi muốn nói tới các tổ chức khủng bố thánh chiến. Từ đầu những năm 2000 tới nay, hai nhân vật được nhắc tới nhiều là trùm Al Qaeda, Ben Laden và kẻ tự xưng là thủ lĩnh tổ chức Nhà nước Hồi giáo Abou Bakr al-Baghdadi. Đây là một thách thức cho cả Nga lẫn Mỹ.


Thêm một ấn số khác đặt ra cho thế giới là như vừa nói, hai ông Donald Trump và Vladimir Putin cùng có cá tính rất mạnh, và một trong hai người này lại có tính khí thất thường, dễ đẩy cộng đồng quốc tế vào tình huống thêm nguy hiểm.


Sau cùng, ngoài Nga và Mỹ thì còn phải kể đến Trung Quốc. Bắc Kinh đã đảo lộn trật tự kinh tế, tài chính, ngoại giao và cả quân sự của thế giới. Hiện nay, Trung Quốc là chủ nợ lớn nhất của Hoa Kỳ, là quốc gia đóng góp tài chính quan trọng thứ nhì cho các chương trình gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc, chỉ thua có Mỹ./ (theoThanh Hà 05-01-2017)

18 Tháng Mười Một 2014(Xem: 13982)
Trải nghiệm chưa từng có về ẩm thực là những gì mà Trung Quốc mô tả về yến tiệc dành để thết đãi các nhà lãnh đạo thế giới tới Bắc Kinh tham dự Hội nghị thượng đỉnh APEC 2014. Từ nhiều tháng trước khi APEC diễn ra, Trung Quốc đã chiêu mộ các đầu bếp giỏi, đội ngũ phục vụ chuyên nghiệp, các nghệ nhân thiết kế gốm của làng gốm sứ Đức Cảnh Trần nổi tiếng... cùng chuẩn bị tỉ mỉ, chi tiết cho yến tiệc tại một trong những sự kiện quan trọng nhất của thế giới diễn ra tại Bắc Kinh năm nay
16 Tháng Mười Một 2014(Xem: 13502)
Sư Sơn Hải đã tham gia nhiều cuộc biểu tình chống Việt Nam Một nhà sư Khmer Krom từng tham gia nhiều cuộc biểu tình chống Việt Nam tại Campuchia nhận án tù vì cản trở giới chức. Sư Sơn Hải, xuất thân từ tỉnh Trà Vinh ở Việt Nam nhưng nay sống ở Campuchia, là người đốt cờ Việt Nam nhiều lần trong các cuộc tuần hành tại Phnom Penh.
12 Tháng Mười Một 2014(Xem: 12707)
Một nhà sáng chế ở tỉnh Tây Ninh vừa được Campuchia phong tặng Huy chương Đại tướng quân vì đã giúp sửa chữa xe bọc thép cho quân đội nước này. Ông Trần Quốc Hải, ở tỉnh Tây Ninh, và con trai là Trần Quốc Thanh đã được Nhà nước Campuchia vinh danh.
06 Tháng Mười Một 2014(Xem: 12622)
K-560 Severodvinsk là tàu ngầm lớp Yasen được Nga bắt đầu phát triển hồi năm 1993, nhưng do giới hạn về ngân sách quốc phòng nên dự án phát triển tàu ngầm này bị trì hoãn, theo đài Russia Today (Nga) ngày 18.6.
04 Tháng Mười Một 2014(Xem: 12047)
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi nói rằng Việt Nam và Ấn Độ "có lợi ích chung về an ninh hàng hải, bao gồm cả tự do lưu thông trên biển và tự do thương mại cũng như giải quyết hòa bình các tranh chấp hàng hải theo luật quốc tế."
26 Tháng Mười 2014(Xem: 11254)
Nina Phạm, nữ Y tá người Mỹ gốc Việt, 26 tuổi, đã rời khỏi bệnh viện hôm Thứ sáu, tám ngày sau khi cô nhập Viện National Institutes of Health ở Bethesda. Các Bác sĩ và Nina đã đến thăm Tổng thống Mỹ Barack Obama tại phòng Bầu Dục trước khi cô trở về Texas. Nina Phạm mắc bệnh trong khi chăm sóc của Mỹ 'Bệnh nhân Zero', Thomas Eric Duncan, người đã qua đời hôm 08/10/2014.
14 Tháng Mười 2014(Xem: 19281)
(GDVN) - Việc sử dụng một cách không cần thiết những cảnh nóng trong phim vô tình "bóp chết" cái đẹp của điện ảnh Việt trong mắt công chúng. Trong vài năm trở lại đây, việc sử dụng quá nhiều cảnh nóng đã trở thành một vấn đề được nhắc đến nhiều của phim Việt. Nhiều người băn khoăn tự hỏi: Giới hạn nào cho cảnh nóng trong phim Việt để không tạo cảm giác khó chịu cho khán giả.
12 Tháng Mười 2014(Xem: 13686)
Quan chức Mỹ tiết lộ với báo chí, phía Mỹ lần này quyết định nới lỏng cấm vận vũ khí, mặc dù có liên quan đến việc Chính phủ Việt Nam những năm gần đây cải thiện tình hình trong nước, nhưng chủ yếu vẫn xuất phát từ lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ.
07 Tháng Mười 2014(Xem: 13859)
Đèn Cù hấp dẫn vì nó kể lại cái không khí sôi động của chiến tranh, tả lại thời kỳ nghiêm trọng sống chết của một dân tộc, đòi hỏi những quyết sách chuẩn xác. Đèn Cù lý thú, lôi cuốn vì nó khắc họa một loạt các khuôn mặt lãnh đạo từng lèo lái con thuyền đất nước qua biết bao hiểm nghèo trong hơn nửa thế kỷ qua, hé lộ những suy nghĩ, hành động, chủ trương của họ, những cuộc đấu đá nội bộ quyết liệt, những thủ đoạn phức tạp đối phó với thù, bạn, ta.
05 Tháng Mười 2014(Xem: 13267)
Gọi là chuyện dài tựa như chuyện dài Nhân Dân Tự Vệ . . . vì lý do rất đơn giản là người dân đã, đang và sẽ tiếp tục được coi nhiều màn hỉ nộ ái ố, nhiều chuyện tức cười liên quan đến việc bầu cử diễn ra thường xuyên mỗi hai năm một lần.
30 Tháng Chín 2014(Xem: 11930)
Để biết mà tìm cách vươn lên thay vì dựa dẫm, quan niệm “anh em”. Khi đó, sơn thủy sẽ luôn tương liên, văn hóa có thể tương đồng nhưng lý tưởng không thể tương thông, và vận mệnh cũng vì thế mà không tương quan. Trong họa có phúc là vậy. Nhân bài phát biểu của ông PPT Phạm Bình Minh cũng như cuộc đối đáp giữa ông với giới học giả Hoa Kỳ tại Hội châu Á (Asia Sociaty) ở New York (24/09). Lại nghĩ ngay đến hai chữ: Phúc và Họa.
29 Tháng Chín 2014(Xem: 13137)
Mạng quân sự sina Trung Quốc ngày 3 tháng 9 có bài viết tỏ ra đố kị, thèm thuồng vì Việt Nam khai thác dầu khí, xuyên tạc Việt Nam và các nước ăn cắp dầu mỏ của Trung Quốc (ý nói Trung Quốc tuyên bố chủ quyền hầu hết Biển Đông, nhưng trên thực tế cực nam của họ là đảo Hải Nam). Báo GDVN xin đăng lại cơ bản nội dung bài viết để độc giả rộng đường tham khảo, từ đó để thấy được tư tưởng chi phối chính trường và truyền thông Trung Quốc hiện nay “lộ liễu” đến mức nào.
25 Tháng Chín 2014(Xem: 12632)
Cô bé tên Aria (không phải tên thật) đã trốn thoát khỏi một trại tập trung của IS để đoàn tụ với gia đình ở trại tị nạn Khanke tại phía tây bắc Iraq. Văn phòng Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR) lập trại tị nạn này để đón hàng chục ngàn người thiểu số Yazidis trốn khỏi Sinjar sau các đợt tấn công của IS
23 Tháng Chín 2014(Xem: 12539)
Toà Bạch Ốc có lẽ là phủ tổng thống duy nhất trên thế giới mà sinh hoạt thông tin báo chí nhộn nhịp hầu như suốt ngày trong tuần, với hàng chục phóng viên và nhà báo hàng đầu trên thế giới đều mong muốn được tuyển chọn để góp mặt thường xuyên trong công việc góp nhặt những thông tin cần thiết, có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt không những chỉ riêng cho 300 triệu dân Mỹ mà còn có thể tác động đến cả tỷ người tại nhiều quốc gia khác.
18 Tháng Chín 2014(Xem: 12275)
Chỉ huy tàu ngầm USS Michigan mới đây tiết lộ với Jane Defence rằng họ đã có mặt ở Biển Đông từ tháng 12/2013 còn tàu North Carolina thì đã đến từ trước đó 4 tháng. Wantchinatimes mới đây dẫn tin tức từ Jane Defence cho biết: Hai trong số các tàu ngầm mang tên lửa hành trình lớp Ohio của Hải quân Mỹ đã được triển khai tới các vùng biển tranh chấp ở Tây Thái Bình Dương.
16 Tháng Chín 2014(Xem: 11874)
Chuyện một ông thống đốc tiểu bang ngay tại thủ đô Hoa Thịnh Đốn cùng với bà vợ bị truy tố ra toà về tội tham nhũng, và sau đó bị bồi thẩm đoàn phán quyết là có tội, có lẽ phải là một sự kiện thời sự gây chấn động cho nhiều người. Nhất là khi cái kết quả bất ngờ này đã diễn ra chỉ mới vài tháng sau khi ông ta vừa rời khỏi nhiệm kỳ của mình vào đầu năm nay.
09 Tháng Chín 2014(Xem: 12187)
Sau vụ Bắc Kinh đưa giàn khoan vào hoạt động ngay trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Hà Nội đã lên tiếng dọa kiện Bắc Kinh ra trước tòa án quốc tế nhưng vẫn chưa hành động. Trong bài phân tích công bố ngày 16/07/2014, Giáo sư Carlyle Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc giải thích thái độ rụt rè của Việt Nam bằng giả thuyết : Sự cản trở của phe thân Trung Quốc trong giới lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam được ông mệnh danh là «accommodationist».
31 Tháng Tám 2014(Xem: 13232)
Việt Nam xác nhận ba nguyên tắc "chỉ đạo phát triển" quan hệ Việt - Trung đạt được trong chuyến thăm Bắc Kinh của ông Lê Hồng Anh.
25 Tháng Tám 2014(Xem: 13466)
Bộ Nội vụ Campuchia vừa có phản hồi với BBC về vụ người biểu tình Khmer Krom đốt cờ đỏ sao vàng trước đại sứ quán Việt Nam tại Phnom Penh hồi tuần trước, nói việc này "không hợp đạo lý" (unethical) nhưng không phải chuyện lạ.
19 Tháng Tám 2014(Xem: 15242)
Hôm thứ Ba 12/8 môt nhóm người nhận là Khmer Krom (tức xuất thân từ Nam Bộ, Việt Nam) đã đốt cờ Việt Nam để phản đối chính sách của Hà Nội về đất đai Nam Bộ. Họ đòi quan chức sứ quán, tham tán Trần Văn Thông, phải xin lỗi vì nói miền đất này thuộc về Việt Nam từ lâu đời.