Hội nghị Manila về Biển Đông và Vai trò của các Xã hội Dân sự

31 Tháng Năm 201511:41 CH(Xem: 15299)
"BÁO VĂN HÓA - CALIFORNIA" THỨ HAI 01 JUNE 2015

Hội nghị Manila về Biển Đông và Vai trò của các Xã hội Dân sự

Tâm Việt

Lời Tòa Soạn.- Nhân hội-nghị hàng năm về quốc-phòng Đông-Nam-Á Shangri-La bắt đầu hôm nay, 29/5, ở Singapore mà trọng-tâm chắc chắn là tình-hình ngày càng gây cấn ở Biển Đông,  tưởng cũng nên nhắc lại sự đóng góp rất ý nghĩa của các xã-hội dân-sự Việt-Phi tại Hội-nghị Manila về Biển Đông hồi tháng 3 năm nay và mấy kết-quả ban đầu của hội-nghị đó.

    Hôm 27 tháng Ba 2015, một "Hội-nghị Quốc-tế về Biển Đông" đã được tổ-chức tại Trung-tâm Bernas của Trường Luật Ateneo thuộc Đại-học Tổng-hợp Phi-líp-pin (University of the Philippines) ở khu Makati, Manila, dưới sự bảo trợ của năm tổ-chức phi-chính-phủ Phi và Việt-nam, Hội Người Mỹ gốc Phi tranh đấu cho một chính-quyền thiện-trị (US Pinoys for Good Governance, tắt là USP4GG), Phong trào DI KA Pasisiil (Pinoy Patriots United, Những người Phi yêu nước), Viện Nghiên cứu các vấn-đề Biển và Luật Biển (Institute for Maritime Affairs & Law of the Sea (UP)), Họp Mặt Dân Chủ (HMDC), và VOICE.

    Đây phải nói là một hội-nghị rất đặc-biệt bởi đây là lần đầu các xã-hội dân-sự ở Việt-nam và Phi-luật-tân, hai quốc gia đứng đầu ngọn sóng chống đỡ những hành-động đe dọa đến từ Trung-quốc ở Biển Đông, đã có thể vượt qua những khác biệt trong quá-khứ để làm việc chung cho một giải-pháp hòa-bình trước tình-trạng ngày càng nguy ngập ở trong khu-vực.  Đúng như câu tục-ngữ của Việt-nam đã phán, "Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách."  Người thất phu còn có trách-nhiệm, huống hồ các xã-hội dân-sự!

    Chuyện này đặc-biệt đúng trong trường-hợp của người Việt bởi trong một thời-gian 21 năm, Việt-nam bị phân chia thành hai thực-thể riêng biệt được quốc-tế công-nhận với miền Nam, được biết dưới tên Việt-nam Cộng-hòa (1954-1975), là nước có chủ-quyền trên hai quần-đảo Hoàng-sa và (một phần) Trường-sa trong khi miền Bắc (Việt-nam Dân-chủ Cộng-hòa) trong thời-gian đó là một nước đồng-minh với Trung-Cộng và là một nước thù nghịch với Sài-gòn.  Chính điều nghịch lý này đã làm cho Hà-nội ngày nay tỏ ra lúng túng khi họ đòi phần chủ-quyền của một nước tranh chấp với họ.  Vị-thế của Hà-nội còn tệ hơn nữa bởi công-hàm ngày 14 tháng Chín 1958 do Thủ-tướng Phạm Văn Đồng ký gởi Thủ-tướng Châu Ân-lai của Trung-quốc công-nhận những định-nghĩa về lãnh-hải do Quốc-vụ-viện Trung-Cộng đưa ra 10 ngày trước đó, trong đó Bắc-kinh coi cả Hoàng Trường-sa (mà họ kêu là Tây-sa và Nam-sa) là của họ.

*
*    *

    Hội-nghị nguyên ngày hôm đó được chia ra làm ba phần.  

    Phần đầu gồm ba diễn-giả người Phi-luật-tân và điều hợp bởi Tiến-sĩ Jeremy Barns, Giám-đốc Bảo-tàng-viện Quốc-gia Phi-líp-pin.  Người đầu tiên phát biểu là Ngài Roilo Golez, một cựu-Cố-vấn An-ninh Quốc gia Phi và một cựu-dân-biểu nhiều nhiệm-kỳ; ông Golez trình bầy một toàn-cảnh trong bài "Bối-cảnh và Tình-hình Địa-lý chính-trị đang hình-thành ở Biển Nam-hải" ("Background and the Emerging Geopolitical Situation in the South China Sea").  Tiếp theo ông là Tiến-sĩ Celia B. Lamkin, chủ-tịch của Hội US Pinoys for Good Governance (USP4GG), bà nói về đề-tài "Xã-hội Dân-sự và những sáng-kiến của Hội USPGG về các tranh chấp trên Biển Đông" ("Civil Society and USPGG initiatives regarding the South China Sea dispute issues").  Người cuối cùng trong phần các diễn-giả Phi-luật-tân là Tiến-sĩ Jay Batongbacal, Giám-đốc Viện Nghiên cứu các vấn-đề Biển và Luật Biển thuộc Đại-học Tổng-hợp Phi-líp-pin, ông cho chúng ta một bản tin cập nhật rất đầy đủ và ý nghĩa về "Vụ kiện Trung-quốc của Phi-luật-tân" ("The Philippines' lawsuit against China").

    Giàn diễn-giả thứ hai là ba người Việt do G.S. Đặng Đình Khiết (trong Họp Mặt Dân Chủ) điều hợp.  Người thứ nhất là G.S. Nguyễn Ngọc Bích, Chủ-tịch Nghị-hội Toàn-quốc Người Việt tại Hoa-kỳ, ông đề nghị việc "Đi tìm một giải-pháp hòa-bình cho cuộc xung-đột trong Biển Đông-Nam-Á" ("Toward a Peaceful Solution to the Conflict in the Southeast Asian Sea") dựa một phần lên trên những văn-kiện chủ-quyền chính-đáng của Việt-nam Cộng-hòa.  Tiếp theo là ông Hoàng Việt, giảng-sư tại Trường Luật ở Sài-gòn, Việt-nam; ông nói về lý-thuyết "Các định-chế và phương-pháp giải-quyết tranh chấp lãnh-hải dựa lên công-pháp quốc-tế" ("Institutions and methods for resolving maritime territorial disputes under international law").  Diễn-giả cuối cùng trong phần này là Tiến-sĩ Trần Huy Bích, thủ thư về hưu thuộc Thư-viện UCLA, ông nói về "Sự thật về các chấp-ngôn lịch-sử của Trung-quốc trên Biển Đông" ("Truth concerning China's historical claims in the East Sea").  Phần trình bầy của Việt-nam này sang bữa cơm trưa còn được bổ túc bằng một màn trình bầy qua video của nghiên-cứu-gia độc-lập, cụ Nguyễn Đình Đầu ở Sài-gòn, nói về các bản-đồ chứng minh chủ-quyền của Việt-nam.  

    Một đặc-điểm nổi bật của hội-nghị Manila là những quan-điểm của Phi-luật-tân và Việt-nam đã được củng-cố và bổ túc bởi những cách nhìn của một giàn diễn-giả quốc-tế có trọng-lượng.  Trong số này, người ta thấy có Giáo-sư Carlyle Thayer, giáo-sư ngoại-hạng tại Viện Đại-học New South Wales (ở Úc), ông cho rằng chính-sách của Mỹ và Úc cho đến nay tương-đương với "Thuận tình ở Biển Nam-hải: Chính-sách không đứng về phe nào của Mỹ và Úc" ("Acquiescing in the South China Sea: U.S. and Australian Policies of Not Taking Sides"); Tiến-sĩ Sophie Boisseau du Rocher từ Pháp qua nói về  "Tiềm-năng đóng góp của Liên-hiệp Âu-châu vào một giải-pháp hòa-bình ở Biển Đông" ("The EU's Potential Contribution to a Peaceful Solution in the South China Sea"); Tiến-sĩ Ota Fumio, một cựu-Phó-đề-đốc trong Hải-quân Nhật, ông căn-cứ vào một sự hiểu biết cặn kẽ về tư tưởng chiến-lược của Trung-hoa để mô-tả "Sự bành-trướng trên biển của Trung-quốc: Chiến-lược và các phản-biện-pháp" ("Chinese Maritime Expansion: Strategy and Counter-measures"); và cuối cùng là ông François-Xavier Bonnet, một nhà nghiên cứu người Pháp ở IRASEC (Institute on Contemporary Southeast Asia) trụ ở Bangkok, Thái-lan, ông bàn về vấn-đề "Khảo-cổ-học và Yêu nước: Những chiến-lược dài hạn của Trung-quốc trong Biển Nam-hải" ("Archeology and Patriotism: Long-term Chinese Strategies in the South China Sea").

    Như vậy, ta có thể thấy là Hội-nghị Manila, hội-nghị đầu tiên với những đặc-trưng trên, nghĩa là không phải do nhà nước đỡ đầu hay chủ-trương (như phần lớn các hội-nghị về Biển Đông ở Việt-nam) mà là một sáng-kiến của các xã-hội dân-sự Phi-luật-tân và Việt-nam (cả trong lẫn ngoài nước), đã mang lại nhiều cách nhìn mới và gợi ý có thẻ dẫn đến việc xét lại toàn-bộ vấn-đề tranh chấp lãnh-hải ở Biển Đông và dám tới được một vài cách tiếp-cận hòa-bình nhằm giải-quyết những tranh chấp đó.

    Bởi giờ đây là đã hơi quá muộn để cho thế-giới quay về chú ý đến khu-vực này, một vùng biển then chốt liên-hệ đến lợi ích của rất nhiều quốc gia, nhằm tìm ra những giải-pháp bền vững cho một vấn-đề mà có thể nổ tung thành chiến-tranh bất cứ lúc nào.    

    Cuối ngày, một bản tuyên-cáo chung đã được thông qua và ký bởi ông Roilo Golez thay cho nhóm Phi-luật-tân và ông Nguyễn Ngọc Bích, ký thay cho ông Lâm Đăng Châu, đại diện Họp Mặt Dân Chủ.  Bản tuyên-cáo chung gồm năm điểm hành-động và khuyến-cáo như sau:

    1/ "Đề nghị đổi tên của vùng biển này [thường được gọi bằng nhiều tên như 'Biển Nam-hải,' 'Biển Đông,' 'Biển Tây-Phi-líp-pin' v.v.] thành 'Biển Đông-Nam-Á'"(1) nên được tiếp-tục nghiên cứu.

    2/ Kêu gọi Trung-quốc phải "ngưng tức-khắc những vụ bồi đắp đảo, xây dựng kiến-trúc, hay những hoạt-động khác trên mọi đảo bãi và rạn san-hô [trong Biển Đông] cho đến khi một Bộ Quy-tắc Ứng-xử được mọi các bên liên-hệ đồng-ý."

    3/ Ủng-hộ "việc thành-lập một ủy-hội quốc-tế độc-lập với khả-năng dàn xếp các vụ tranh chấp qua thương-thảo trước khi đạt tới được đồng-thuận về một Bộ Quy-tắc Ứng-xử."

    4/ "Trong khi chờ đợi, hai chính-phủ Việt-nam và Phi-líp-pin có những cuộc thảo-luận nhằm tiến tới một tạm-ước giải-quyết các tranh chấp giữa hai nước cũng như khai-thác chung những tài-nguyên mang lợi-ích đến cho hai bên."

    5/ Và cuối cùng là "các đồng-tổ-chức [bảo trợ Hội-nghị Manila] đồng-ý việc dựng lên một Ban Công-tác chung của các Xã-hội Dân-sự Việt-Phi nhằm tổ-chức những sinh-hoạt ương-tự trong tương-lai nhằm phát huy những hiểu biết về vấn-đề và cung-cấp một diễn-đàn cho nhân-dân các nước liên-hệ có tiếng nói trong câu chuyện này."

    Hành-động ngay theo những khuyến-cáo này, Hội-nghị đã chỉ-định một số nhân-sự có mặt tham-gia vào Ban Công-tác chung.

*
*    *

    Để lượng-định tầm quan-trọng của hội-nghị, không có gì rõ cho bằng xem chuyện gì đã xảy ra sau hội-nghị.  Những ý-kiến, quan-niệm được trình bầy ở hội-nghị có được xem là có ý nghĩa hay không?  Chúng có được tiếp nối đem ra bàn thảo không?    

    Về phương-diện này, ta có thể thấy là hội-nghị đã có một vài kết-quả được xem là khá tích-cực.  Tỷ như Thạc-sĩ Hoàng Việt, sau khi ông trở về Việt-nam, đã được hỏi về những đòi hỏi chủ-quyền của Hà-nội và Sài-gòn đối với hai quần-đảo Trường-sa và Hoàng-sa.  Ông trả lời liền: "Dù là Việt-nam Dân-chủ Cộng-hòa [tức Hà-nội] hay Việt-nam Cộng-hòa [tức Sài-gòn] thì cũng vẫn là Việt-nam," có nghĩa là những đòi hỏi chủ-quyền của VNCH cũng có giá-trị bằng (nếu không muốn nói là hơn) những đòi hỏi chủ-quyền của Hà-nội.

    Vào ngày 24 tháng Tư 2015, bài trình bầy của ông François-Xavier Bonnet tại Hội-nghị Manila cũng đã được Quỳnh Anh dịch sang tiếng Việt và phổ-biến trên Vietnamnet.  Rồi đến hôm 20 tháng Năm 2015, Tiến-sĩ Sophie Boisseau du Rocher lại có dịp trình bầy về vai trò của Liên-hiệp Âu-châu trong tranh chấp Biển Đông tại Viện Quan-hệ Quốc-tế của Pháp (tức Institut français des Relations internationales, thường được viết tắt là IFRI).

    Như vậy là tuy các bài báo trong nước không ghi nhận xuất-xứ từ Hội-nghị Manila, chúng vẫn công-nhận tầm quan-trọng của các ý-kiến được đưa ra tại hội-nghị hay của các bài trình bầy nói trên.  

    Tưởng cũng phải nói là Hội-nghị Manila đã xảy ra đúng lúc trong khi tình-hình ở Biển Đông ngày càng sôi nổi.  Bởi sau hội-nghị này ta thấy liên-tiếp nhiều hội-nghị quốc-tế về Biển Đông được tổ-chức ở những thành-phố lớn trên thế-giới: như Hội-nghị ngày 4/5 ở New York (do Journal of Political Risk tổ-chức), Hội-nghị ngày 20/5 ở Buenos Aires, A-căn-đình, Hội-nghị cùng ngày 20/5 do Viện Quan-hệ quốc-tế Hoàng-gia Egmont tổ-chức ở Bruxelles, Bỉ, Hội-nghị ngày 25/5 do CSIS (Center for Strategic International Studies, Trung-tâm Nghiên cứu Quốc-tế Chiến-lược) tổ-chức ở Washington, DC, và nhất là Hội-nghị 5 ngày (từ 25 đến 29/5) tại Đà-nẵng giữa các chuyên-gia về an-ninh quốc-phòng của Hoa-kỳ với sự tham gia của 80 đại biểu đến từ 10 quốc gia ASEAN, Ban Thư ký ASEAN và các nước Australia, NewZealand, Nhật Bản và Mông Cổ.

___________________________

(1)  Quan-niệm này, quan-niệm là ta nên tránh sự hiểu lầm hay lẫn lộn giữa các tên gọi khác nhau của cùng một vùng biển, đã được một số học-giả Việt-nam đề nghị cách đây một số năm.  Trong phần phụ-lục của Kỷ-yếu về Hội-nghị Manila sẽ in lại một bài trình bầy vấn-đề của sử-gia  Phạm Cao Dương.  Sau đó, tổ-chức Nguyễn Thái Học Foundation (trụ-sở ở Irvine, California) đã đưa một kiến-nghị lên trang mạng Petition-on-line mà cho đến gần đây đã thu thập được 72.840 chữ ký đến từ hơn 100 quốc gia trên thế-giới.  Mặc dầu không có đại-biểu nào đến được Hội-nghị Manila từ Nguyễn Thái Học Foundation song tổ-chức này cũng đã có thư ủng-hộ hội-nghị và chúc hội-nghị thành công. 
05 Tháng Năm 2014(Xem: 17847)
Ngày 03/5 hàng năm được Liên Hợp Quốc lấy làm ngày tự do về truyền thông trên toàn thế giới. Tự do tự do báo chí, truyền thông và tự do tư tưởng xét đến cuối cùng về mặt nguyên tắc đem lại lợi ích chung cho toàn xã hội kể cả cho nhà nước, theo quan điểm của một nhà nghiên cứu xã hội từ Việt Nam.
16 Tháng Tư 2014(Xem: 17783)
Trả lời BBC từ Hà Nội, nơi ông đang tham dự hội nghị về Việt Nam với sứ mạng gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc, giáo sư Thayer từ Đại học New South Wales, Australia, nói: "Việt Nam chịu sức ép của Hoa Kỳ liên quan tới TPP (Hiệp định Đối tác Kinh tế Xuyên Thái Bình Dương) và Hiệp định [hạt nhân dân sự giữa Hoa Kỳ và Việt Nam] 123 do nhân quyền được coi là điều kiện của cả hai văn bản này.
27 Tháng Ba 2014(Xem: 17932)
“Không phải tính hiếu kỳ đã giết con ngỗng đẻ trứng vàng, mà lòng tham vô độ vượt qua giới hạn của lý trí bình thường – It was not curiosity that killed the goose who laid the golden egg, but an insatiable greed that devoured common sense – E. A. Bucchianeri”
23 Tháng Ba 2014(Xem: 18148)
Thầy giáo bất đồng chính kiến Đinh Đăng Định, người hiện đang rất yếu do ung thư dạ dày giai đoạn 4, vừa nhận được quyết định đặc xá từ chủ tịch nước. Gia Minh hỏi chuyện bà Đặng Thị Dinh, vợ của thầy giáo Đinh Đăng Định về lệnh đó cũng như tình hình của ông này hiện nay.
09 Tháng Ba 2014(Xem: 47527)
Sáng 14/3/2013, tại Chùa Tảo Sách, Quận Tây Hồ, Hà Nội, một số bà con đã tổ chức một buổi tưởng niệm nho nhỏ tri ân 64 Liệt sĩ đã hy sinh trong trận chiến không cân sức chống lại quân Trung Quốc xâm lược tại đảo Gạc Ma, Trường Sa.
06 Tháng Ba 2014(Xem: 18096)
Viktor Yanukovych đang là kẻ tội phạm bị hệ thống pháp luật Ukraina truy lùng khẩn cấp, với tội danh chịu trách nhiệm về cái chết của hơn 80 công dân trong các cuộc nổi dậy trong tháng 2/2014 này. Viktor Yanukovych, 64 tuổi , được bầu làm tổng thống của nước Cộng hòa Ukraina trong năm 2010, nhậm chức từ ngày 25/2/2010 và bị Quốc hội phế truất ngày 22/2/2014, với tỷ lệ bỏ phiếu thuận là 328/450.
04 Tháng Ba 2014(Xem: 16328)
Dưới quan điểm của Giáo Sư Tương Lai, nguyên giám đốc Viện Xã Hội Việt Nam thì Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng là người có tầm nhìn xa và có thể làm cho Việt Nam biến chuyển theo hướng tích cực. Đây là một nhận xét rất gây tranh cãi và cuộc phỏng vấn đặc biệt do Mặc Lâm thực hiện hoàn toàn không nói lên quan điểm của người phỏng vấn cũng như Đài Á châu Tự do, mời quý vị theo dõi:
02 Tháng Ba 2014(Xem: 16622)
Các Blogger tập trung tại cà phê Starbucks gần khách sạn New World, TPHCM để bàn luận các biện pháp nhằm bảo vệ quyền tự do đi lại của công dân đã quy định trong hiến pháp vào sáng ngày 1/3/2014.
27 Tháng Hai 2014(Xem: 15701)
Trong bài viết mới đây của Tiến sĩ Trần Công Trục cho rằng “Công hàm 1958 do Thủ tướng Phạm Văn Đồng ký gửi Trung Quốc chỉ ủng hộ và thừa nhận phạm vi lãnh hải 12 hải lý mà Trung Quốc tuyên bố, không có chữ nào nhắc đến hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam mà Bắc Kinh yêu sách chủ quyền với tên gọi Tây Sa, Nam Sa.”
23 Tháng Hai 2014(Xem: 16744)
Hơn một tuần qua, đợt bạo lực “tồi tệ nhất châu Âu kể từ cuộc chiến Balkans” đang diễn ra ở Kiev chiếm trọn nhiều mặt báo quốc tế.
20 Tháng Hai 2014(Xem: 16189)
Khi tiếp một vị lãnh đạo cấp cao Việt Nam, ông Chủ tịch Hạ viện Bỉ có nói: « Nước Bỉ chúng tôi cũng có một lịch sử phức tạp. Chúng tôi chống đối nhau gay gắt. Chúng tôi tốn rất nhiều giấy, mực, nhưng chúng tôi không tốn máu ».
16 Tháng Hai 2014(Xem: 18387)
Một trong những nguyên nhân khiến Trung Quốc đánh Việt Nam năm 1979 có thể xuất phát từ tưởng tượng của Bắc Kinh về nguy cơ bị bao vây bởi “vòng cung chữ C” trong lúc đường biển ra thế giới chưa được Mỹ dỡ bỏ.
13 Tháng Hai 2014(Xem: 17155)
Hôm 21/12 năm 2013, tôi có dự buổi nói chuyện về Chủ quyền Việt Nam tại Hoàng Sa và Trường Sa do Tiến sỹ Nguyễn Nhã chủ tọa mà sau đó được nhắc đến trên diễn đàn BBC trong bài “Bấm Nhớ về ngày Hoàng Sa 19/1”.
10 Tháng Hai 2014(Xem: 17760)
Công hàm của ông Phạm Văn Đồng 'không có chữ nào nhắc đến Hoàng Sa và Trường Sa'
05 Tháng Hai 2014(Xem: 16250)
Việt Nam vẫn ưa 'ổn định' hơn là 'đột biến' trong con đường biến đổi xã hội, thể chế của mình, theo nhà văn hóa học, Giáo sư Trần Ngọc Thêm, từ Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh.
26 Tháng Giêng 2014(Xem: 17623)
Nhiều thế hệ - đặc biệt ở các quốc gia cộng sản cầm quyền - lâu nay học chủ thuyết Marx và Lenin nhưng chưa hiểu nó là gì? Nghe người ta bảo nó là triết học thì cũng ừ, gật đầu, nó là triết học. Đó là sai lầm của nhiều thế hệ ở các nước cộng sản.
24 Tháng Giêng 2014(Xem: 19457)
Hà Nội đã chủ động đẩy tiến hành cuộc chiến tới cùng
21 Tháng Giêng 2014(Xem: 17194)
Ngày 6/1/2014, báo Thanh Niên Online khởi đăng loạt bài “Hải chiến Hoàng Sa - 40 năm nhìn lại“ của tác giả Châu Minh Linh. Phần lớn những sự kiện về cuộc chiến đấu chống xâm lăng hào hùng này đã được nhiều người biết đến, song việc một tờ báo trực thuộc bộ máy nhà nước đương quyền chính thức công nhận sự hy sinh đầy ý nghĩa lịch sử này, với ngôn ngữ khách quan, thân thiện bên cạnh việc phổ biến nguyên văn nội dung Tuyên cáo của Bộ Ngoại giao VNCH ngày 19.1.1974 và Tuyên cáo ngày 14.2.1974 của Chính phủ Việt Nam Cộng Hòa, là một điều đáng để chú ý và ghi nhận.
16 Tháng Giêng 2014(Xem: 15757)
Hoàng Sa là sự kiện khởi đầu cho một chuỗi những hành động quân sự của Trung Quốc đối với các đảo, đá ngoài khơi trên vùng biển Đông. Tiếp sau sự kiện Hoàng Sa năm 1974 đó là sự kiện Trường Sa năm 1988, sự kiện bãi Vành Khăn năm 1995.
12 Tháng Giêng 2014(Xem: 17861)
Năm nay là 40 năm chẵn kỷ niệm trận Hoàng Sa. Tháng 1, 1974, một lực lượng của hải quân thuộc quân lực Việt Nam Cộng hòa đã dũng cảm chiến đấu chống lại một lực lượng của Hải Quân Trung Quốc xâm phạm khu vực Hoàng Sa thuộc vùng biển nước ta, đâm thẳng vào tàu địch, xua đuổi chúng, dù chúng đông, hỏa lực mạnh hơn. Đây là một chiến công oanh liệt mang truyền thống dân tộc.