Donbass: “Chiến trường quyết định cho một Hiệp ước Lãnh thổ”

VĂN HÓA ONLINE – ĐIỂM NÓNG A - THỨ BA 26 APRIL 2022

Ý kiến/Bài vở vui lòng gởi về:  lykientrucvh@gmail.com

Donbass: “Chiến trường quyết định cho một Hiệp ước Lãnh thổ”

Lý Kiến Trúc

VĂN HÓA ONLINE

26/4/2022

Trận liệt miền đông, đông-nam Ukraine gồm các khu vực Donbass, Mariupol, Melitopol, Kherson, Odesa và bán đảo Crimea - nơi được coi là vùng lãnh thổ chiến lược, sau khi Nga quyết định di chuyển lực lượng lớn của họ ở phương Bắc về miền Đông.

Lý do nào mà ông Putin dồn hết lực lượng về miền Đông, đặc biệt ở thành phố Mariupol?

Trận liệt miền đông, đông-nam Ukraine, Donbass, Mariupol, Melitopol, Kherson, Odesa và bán đảo Crimea, nơi được coi là vùng lãnh thổ chiến lược sau khi Nga chuyển quân lớn về miền Đông. Bản đồ chú ý tới tỉnh Transnistria. Nguồn: Viện nghiên cứu Study of War.

Tuyên truyền và hoài nghi

Tuyên truyền là phương tiện ngôn ngữ chính của cái loa chính trị. Ở “Uktraine War”, các hệ thống tuyên truyền ra rả phục vụ cho cán cân chiến trường. Một trong các chiến dịch tuyên truyền - chủ nghĩa “hoài nghi” xuất hiện.

Ngày 21/4/2022, theo hãng tin AFP, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói thông tin Nga kiểm soát Mariupol vẫn còn “nghi vấn" và "chưa có bằng chứng" cho thấy thành phố này hoàn toàn thất thủ.

Ông Joe Biden tỏ ra “hoài nghi” về sức tiến quân của Nga ở miền Đông, chẳng lẽ ông không đoán ra ý định của Putin? Trong lúc ông Putin tuyên bố Nga đã “giải phóng hoàn toàn” thành phố Mariupol. Ông Biden tỏ ra “hoài nghi” về hai chữ “giải phóng”.

Vị trí thành phố cảng Mariupol bên bờ Biển Azov nối liền các tỉnh phía nam. Nguồn ABC và Study of War.

Cuộc điều động số lượng quân lực lớn ở mặt trận hướng bắc, kể cả việc nới lỏng gần như bỏ ngỏ thủ đô Kyiv để dồn lực lượng về miền đông và nam Ukraine là một chiến thuật tất yếu của Moscow.

Không nghi ngờ gì nữa, chiến thuật này được mở rộng địa bàn tác chiến được che dấu dưới mạng lưới tuyên truyền: “Chấm dứt giai đoạn quân sự 1”.

Ông Putin mở màn “Giai đoạn quân sự 2” bằng một cuộc tiến quân như vũ bão vào Mariupol.

Đánh hơi thấy ý đồ của ông Putin, để đối phó lại “Giai đoạn 2” của Nga, trong cuộc họp báo ngày 23/4/2022 tại một ga tàu điện ngầm ở Kyiv, Tổng thống Zelensky nói Ukraine hy vọng sẽ được đảm bảo về nguồn viện trợ vũ khí hạng nặng trong các cuộc hội đàm với Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ vào 24/4. (BBC 24/4/2022). Ông Zelensky trông vào khả năng hủy diệt của vũ khí để “cứu vãn” Mariupol trong lúc trận liệt này chỉ có số quân nhỏ so với quân và xe tăng Nga.

Nhưng trước đó hai ngày, xe tăng Nga và xe tăng của lực lượng thân Nga đã tràn vào những con đường trong thành phố Mariupol. Chỉ còn bên trong nhà máy luyện kim Azovstal trong thành phố các ngõ ngách “mê cung địa đạo” chứa một Trung đoàn vệ binh quốc gia (2000 lính). Họ đang chiến đấu trong cô đơn. Không có một con đường nào tiếp viện.

Có vẻ “lạc quan” ở mặt trận Mariupol, ông Putin nói rằng không cần phải xông vào “mê cung” nhà máy gồm các đường hầm để tiêu diệt những quân lính tử thủ; thay vào đó ông Putin ra lệnh cho quân đội bao vây cô lập khu vực. Đoàn quân “giải phóng” đã chiếm được Mariupol trả lời “hoài nghi” của ông Biden.

Thành phố cảng chiến lược Mariupol, cái đuôi lãnh thổ thuộc vùng Donbass. Mariupol như cái bao lơn quan sát Biển Azov, đồng thời, vừa là địa bàn trung chuyển đường bộ nối liền các khu vực do Donestk kiểm soát, vừa là nơi xuất phát tuyến ven biển nối các thành phố miền nam như Melitopol, Kherson tới Odessa được coi là điểm chót.

Với sự hỗ trợ hỏa lực từ bán đảo Crimea, các chiến hạm của Hạm đội Biển Đen ngoài khơi, Crimea như bức tường thành khổng lồ che chở đoàn quân Nga ở các vùng duyên hải. 

Cho đến khi bài viết này lên Văn Hóa Online hôm nay, nhà máy Azovstal vẫn còn là pháo đài cuối cùng của quân vệ binh Ukraine. Họ tuyên bố chiến đấu đến người cuối cùng. Nơi đây cũng là chỗ trú ẩn của thường dân dù đã có một số ít dân chúng thoát ra ngoài lánh nạn.

Putin ra lệnh quân lính của ông ta không cần tấn công vào nhà máy thép Azovstal, chỉ cần bao vây không để cho “một con ruồi nào bay lọt"- Putin muốn đồng nghĩa với việc cắt đứt nguồn nước, lương thực và thuốc men cho đến khi trung đoàn tử thủ đói lả ngất ngư, nhưng tay vẫn bóp cò.

Không riêng gì người lính Ukraine, đặc điểm bất di bất dịch của người Lính trong chiến tranh là còn hơi thở thì còn bóp cò.

(Chú thích thêm: Nhớ tới một vài trận chiến ác liệt trong chiến tranh Việt Nam, với số đông gấp 10 lần mỗi khi bộ đội Cs công đồn, các đơn vị quân đội VNCH trú phòng đã thể hiện tinh thần quyết chiến và kỹ thuật tác chiến vô song mịt mù dưới hàng ngàn quả đại pháo và hàng ngàn bộ đội Cs ngày đêm bao vây nghìn nghịt; Ví dụ như trận Pleime năm 1974, Thiếu tá Vương Mộng Long, Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 82 Biệt Động Quân tư lệnh căn cứ trong suốt 33 ngày đêm đã không còn một giọt nước, tuyệt lương; Ví dụ trận Ben Hét, trận Tân Cảnh, trận đồi 31 Hạ Lào (điểm cao 456 Nam Lào), Cs Bắc Việt thắt chặt vây hãm từ ngày 14/2/1971 cho đến ngày 25/2/1971 thì thất thủ; trận Quảng Trị 81 ngày đêm (ct: chủ đề này không thuộc phạm vi bài viết - tác giả chi xin đơn cử vài ví dụ); Lùi về quá khứ thăm thẳm, nhớ tới trận Thượng Phương Cốc (Tam Quốc diễn nghĩa), Khổng Minh đã dồn Tư Mã Ý vào đường chết, chỉ có trời mưa mới cứu được Tư Mã Ý)

Bao vây, cô lập Trung đoàn vệ binh Mariupol, Putin quả là tay cáo già về tâm lý tuyên truyền về “hành lang nhân đạo” giữa trận tiền.

Hai nhà báo Rhodri Davies & Yaroslav Lukov/BBC News mô tả trận Mariupol theo lời viên sĩ quan chỉ huy Ukraine, “Sau 52 ngày bị cô lập và giao tranh ác liệt, những binh sĩ Ukraine và thương binh chúng tôi cạn dần thuốc men, và rồi chúng tôi cũng giữ những thi thể chưa được chôn cất vốn cần được chôn cất một cách đàng hoàng trong khu vực do Ukraine kiểm soát";

Người chiến binh Ukraine nhuốm đậm chủ nghĩa anh hùng bảo vệ đất nước nói "Không có chuyện đầu hàng để đổi lấy lối thoát an toàn cho dân thường, chúng ta (Ukraine) chắc chắn biết rằng mọi đảm bảo, mọi tuyên bố của Nga đều chẳng có giá trị gì."

Thế giới nhìn vào góc độ nhân văn hay chủ nghĩa anh hùng xuất hiện ở chiến trường Ukraine; đối thủ của Putin, “người hùng” Zelensky tỏ ra ngày càng nhuần nhuyễn trong lãnh đạo và chỉ huy bộ máy chiến tranh chống quân xâm lược. Gần như Zelensk xuất hiện hàng ngày trên tweet hoặc TV với cánh áo thun màu ôliu với dân chúng Ukraine.

Giờ đây, trong tay Kyiv đã có được hàng ngàn tấn vũ khí hạng nặng do Anh Mỹ viện trợ, những đội quân cố thủ ở các địa hình hiểm trở sẽ được trang bị vũ khí mới, tối tân hơn, họ sẽ chiến đấu đến người cuối cùng, xứng đáng với mẫu mực người hùng lãnh tụ Zelensky.

CNN hôm 22/4/2022 đưa tin “Lần đầu tiên Nga tiết lộ mục tiêu của cuộc xâm lược là giành "toàn quyền kiểm soát" miền nam Ukraine cũng như khu vực Donbas và thiết lập hành lang trên bộ nối Nga với Crimea, bán đảo đã sáp nhập vào Nga năm 2014”.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố ông đã ví cuộc bao vây thành phố của Nga giống như một "chiến dịch khủng bố".

(Chú thích thêm: Lại nhớ đến câu chuyện tuyên truyền bất hủ trong chiến tranh Việt Nam, “cha già dân tộc” Hồ Chí Minh nói “Dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn, cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”. (Nghĩa bóng của câu này là phải hy sinh đến người cuối cùng cho đảng!; câu ví von của ông Zelensky so ra không hay bằng câu “phán” của ông Hồ Chí Minh).

Địa hình rộng mở cho Nga phía đông-nam Ukraine và vũ khí NATO

Một đoàn xe tăng của quân đội thân Nga di chuyển dọc theo một con đường ở thành phố cảng Mariupol phía nam Ukraine ngày 21/4/2022, nối đuôi phía sau là các xe dân sự. (Chingis Kondarov/Reuters).

Từ ngày 11/4/2022, Nga khởi động “Giai đoạn chiến tranh 2” tập trung vào miền đông và nam Ukraine.

Theo nhà báo Julie Coleman; “Lợi thế của Moscow ở phía đông Ukraine giáp ranh giới Russis bao gồm sự dễ dàng về hậu cần hơn - vì họ sẽ di chuyển qua lãnh thổ ly khai, an toàn, nơi các phương tiện tiếp tế và nhiên liệu ít bị phục kích hơn - cũng như khả năng tập trung vào một khu vực địa lý nhỏ hơn, Edmonds, người cho biết. một chuyên gia quốc phòng tại nhóm nghiên cứu CNA. Người Nga cũng có thể sử dụng tốt hơn lực lượng không quân của mình, vì giờ đây họ có thể tiến hành các cuộc tấn công từ vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát gần đó.” (1)

Bắt đầu từ việc Mariupol thất thủ, Nga sẽ tăng cường các cuộc tấn công rộng lớn hơn dọc theo duyên hải Biển Đen trong những ngày tới.

Bộ binh tùng thiết xe tăng từ Donbass sẽ chạy phi mã qua từ thành phố Mariupol qua Melitopol, Kherson và Odesa.

“Edmonds, một chuyên gia quốc phòng tại nhóm nghiên cứu CAN nói với tờ Insider, Nga cũng có thể sử dụng tốt lực lượng không quân của họ ở biên giới Donbass-Russia, từ đó, họ có thể tiến hành các cuộc tấn công dễ dàng hơn do lợi thế địa hình.” (1).

Một tướng cấp cao của Nga cho biết “Nga đang mở một tuyến đường tới tỉnh Transnistria phía tây-nam Ukraine, giáp ranh giới Moldova, Transnistria là một khu vực nhỏ nói tiếng Nga do Nga hậu thuẫn có biên giới với Ukraine. (2)

Một điểm rất quan trọng bên cạnh cuộc chiến Ukraine là vũ khí.

Không có gì lạ khi Tổng thống Zelensky luôn miệng lên tiếng thỉnh cầu (hay đòi hỏi) phương Tây gia tăng viện trợ vũ khí cho Kyiv.

Tốc độ vận chuyển số lượng vũ khí phương Tây (phù hợp với sự đòi hỏi của chiến trường) nhanh tương đương với tốc độ hành quân của Nga.

Thật là một cuộc so tài giữa vũ khí NATO và quân lính Nga trên mảnh đất Ukraine.

Nhưng ít ai để ý, bức ảnh dưới đây gây rất bất ngờ. Vũ khí Mỹ đã gởi đến Kyiv trước khi nổ ra cuộc chiến ngày 24/2/2022 và tiếp tục đổ vào Kyiv. Bên cạnh vũ khí là các huấn luyện viên vũ khí phương Tây dồn dập đến Kyiv huấn luyện cho binh sĩ Ukraine. (xem bức ảnh của AP chụp ngày 11/2/2022).

AP - Các quân nhân Ukraine tháo dỡ gói tên lửa chống tăng Javelin, được chuyển giao trong khuôn khổ hỗ trợ an ninh của Hoa Kỳ cho Ukraine tại sân bay Boryspil, ngoại ô Kyiv, Ukraine, thứ Sáu 11/2/2022. Thủ tướng Anh Boris Johnson cho biết hôm thứ Năm về Ukraine “Cuộc khủng hoảng đã trở thành "thời điểm nguy hiểm nhất" đối với châu Âu trong nhiều thập kỷ, trong khi nhà ngoại giao hàng đầu của ông đã tổ chức các cuộc đàm phán băng giá với Ngoại trưởng Moscow, nhà ngoại giao Anh nói rằng Điện Kremlin không chấp nhận các luận điểm từ phương Tây. (Ảnh AP / Efrem Lukatsky) (Alabama Public Radio | By Pat Duggins Published April 20, 2022 at 9:59 AM CDT)

Theo CNN hôm 20/4/2022: Vũ khí chống tăng được chế tạo ở Alabama có thể khó lần ra một khi chúng xâm nhập vào Ukraine. Kế hoạch Lockheed Martin ở Troy, Alabama đã đưa tin khi một nguồn vũ khí chống tăng phóng lao được gửi từ Hoa Kỳ đến Ukraine. Tuy nhiên, một phân tích của CNN cho thấy Ngũ giác Đài không có nhiều cách để theo dõi những vũ khí này và những vũ khí khác được gửi đến Ukraine, sau khi chúng vượt qua biên giới. Các nguồn tin nói với CNN rằng đó là một điểm mù mà Bạch Ốc sẵn sàng đồng thuận với các nước phương Tây ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga Putin. Tổng thống Biden đã cam kết cung cấp thêm vũ khí trị giá 800 triệu đô la cho Ukraine vào tuần trước, có lẽ sẽ còn nhiều hơn nữa. Bộ sưu tập vũ khí trước đó bao gồm năm trăm tên lửa chống tăng Javelin, một số có thể đã được chế tạo ở Alabama.

https://www.apr.org/2022-04-20/cnn-alabama-built-javelin-anti-tank-weapons-may-be-hard-to-trace-once-they-enter-ukraine

Nga phải bị cầm chân ở Donbass?

Biên giới Ukraine và Ba Lan.

Báo động về sức tiến quân của Nga ở miền Nam Ukraine, hôm 20/4/2022, một Thứ trưởng Ngoại giao Ba Lan nói “Nếu Nga thắng ở Donbass Nga có thể đánh sang Ba Lan”. Lời cảnh báo này không thể không có cơ sở vì đường tiến quân của Nga ở miền Nam như vũ bão, thay vì như mọi người tập trung vào thủ đô Kyiv, và áp lực của hàng trăm xe tăng và xe bọc sắt (giống như xe quân lương vũ khí đạn dược) của quân Nga trải dài lộ liễu trên quốc lộ mà không thấy động binh.

Nghi binh và giả binh là một nghệ thuật độc đáo của chiến tranh.

Thắng lợi của Nga ở thành phố Mariupol cho phép Nga không thể không mở rộng thêm tham vọng.

Từ Mariupol, quân Nga men theo đường bờ biển sẽ tiếp cận tỉnh Kherson và Odesa. Odesa là thành phố cảng cuối cùng nhìn ra Biển Đen, với khoảng cách địa hình không bao xa, nhìn lên hướng Bắc, gặp một tỉnh nhỏ là Transnistria, một khu vực ly khai do Nga hậu thuẫn nói tiếng Nga nằm ngay ranh giới Moldova và Ukraine.

Cách đây không lâu, không quân Nga đã từng oanh tạc Lviv cách biên giới Ba Lan khoảng 25km.

Ai có thể cầm chân quân Nga ở Donbass tiến đánh Ba Lan như lời báo động của viên Thứ trưởng Ngoại giao Ba Lan?

Nhưng có một lập luận khác không phải trọng tâm là Ba Lan. 

BBC hôm 20/4/2022 đưa tin, “Sau gần 10 tuần kể từ khi Nga bất ngờ xâm lăng Ukraine (22/02/2022), các nước Nato và Bắc Âu đều đăng phải suy đi tính lại bước tiếp theo của họ là gì khi Nga tiếp tục tấn công Ukraine.

Nato vừa mở cuộc tập trận Namejs 2022 ở Latvia, kéo dài đến 27/05/2022 để thể hiện tinh thần sẵn sàng bảo vệ ba nước thành viên vùng biển Baltic.

Các nước này, Lithuania, Latvia và Estonia là "nhóm nước rủi ro cao" trước nguy cơ bị Nga tấn công, theo giới quan sát quân sự.

Kể từ tháng 2 năm nay, Hoa Kỳ đã điều 12 nghìn quân sang châu Âu, đa số sang Ba Lan.”

Tử Mariupol tới Kherson tới Odesa tới tỉnh Transnistria. Minh họa của VHO dựa theo bản đồ hành quân của Study of War.

Dobass trưng cầu dân ý “gia nhập” Nga

Màu vàng nhạt: Dưới sự hậu thuẫn của Nga, Donetsk và Luhansk ngày càng gia tăng sự kiểm soát vùng đất rộng lớn phía đông từ từ ăn sâu vào nội địa Ukraine. Minh họa VHO.

Tổng thống Zelensky cáo buộc Nga đang có kế hoạch tổ chức một loạt các cuộc trưng cầu dân ý ở các khu vực bị chiếm đóng để tạo ra một loạt các quốc gia ly khai thân Nga.

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Ukraine nói rằng các cuộc trưng cầu dân ý đã được lên kế hoạch ở Kherson và các khu vực bị chiếm đóng xung quanh Zaporizhzhia trong những tuần tới.

Trước đó, Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng do Nga hậu thuẫn ở miền đông Ukraine có thể xem xét gia nhập Nga một khi họ kiểm soát được toàn bộ lãnh thổ Donbass của Ukraine, lãnh đạo ly khai Denis Pushilin được cơ quan thông tấn Donetsk dẫn lời cho biết hôm 9/3/2022. (3).

Lãnh đạo Cộng hòa Nhân dân Donetsk, ông Denis Pushilin trong một cuộc họp báo ở Donetsk. Reuters

“Đối với việc gia nhập Liên bang Nga, cũng như mong ước và nguyện vọng, chúng đã được nhìn ra rõ ràng từ năm 2014 - mong muốn được ở vùng với Nga,” Hãng thông tấn Donetsk dẫn lời ông Pushilin. “Nhưng bây giờ nhiệm vụ chính là có được biên giới hiến pháp của nước cộng hòa Donetsk. Sau đó, chúng tôi sẽ quyết định điều này,” ông Pushilin nói thêm.

Hiệp ước “ranh giới đen tối” lãnh thổ Donbas bành trướng tới tỉnh Transnistria ở giữa ranh giới Moldova và Ukraine. Màu nâu đậm hiện do hai nhà nước cộng hòa Donetsk và Luhansk kiểm soát; Viền đỏ là ranh giới đen tối nếu Nga hoàn toàn chiếm Donbsa và bành trướng về hướng Tây. (Bản đồ minh họa dựa theo bản gốc của Study of War)

40 Quốc gia sẽ họp tại Đức bàn về Ukraine

VOA hôm 23/4/2022 đưa tin, “Trong một thông tin khác liên quan, quân đội Hoa Kỳ dự kiến sẽ có hơn 20 quốc gia tham dự các cuộc thảo luận quốc phòng bàn về vấn đề Ukraine mà Mỹ sẽ tổ chức tại Đức vào tuần tới xoay quanh nhu cầu quốc phòng lâu dài của Kyiv, Ngũ Giác Đài loan báo ngày 22/4.

Phát ngôn viên John Kirby dường như hạ thấp kỳ vọng sẽ có những thông báo về sự hỗ trợ lâu dài cho Ukraine tại cuộc hội đàm ngày 26/4 này. Ông nói thêm rằng khoảng 40 quốc gia đã được mời tham dự. Cuộc họp không được tổ chức dưới danh nghĩa của liên minh NATO, và bao gồm các nước không thuộc NATO.

Chiến cuộc Ukraine đã khiến cho phương Tây qui tụ 40 quốc gia để bàn bạc. Chúng ta chờ xem kết quả của đại hội các quốc gia này.

Tạm kết

Viễn ảnh mang lại hòa bình cho Ukraine không sáng sủa cho lắm nếu Nga “giải phóng” hoàn toàn Donbass và miền nam Ukraine; nhưng, nó là một nhân tố quan trọng cho nền móng một hội nghị thượng đỉnh đình chiến.

Lúc ấy, giới quan sát tự hỏi mục đích cuối cùng của Nga là gì?

Lằn ranh đỏ giới hạn chiến tranh lan rộng tới Châu Âu, có lẽ tùy vào Nga nhiều hơn về phía EU và NATO nhưng cũng có thể ngược lại.

Một điều chắc chắn, Nga sẽ phải trải qua “Giai đoạn chiến tranh 2” khốc liệt hơn nữa, trước một Ukraine đầy đủ vũ khí đạn dược được tiếp tế dồi dào từ NATO và Mỹ.

Donbas có là “Chiến trường quyết định cho một Hiệp ước Lãnh thổ” hay không? Không có gì là không thể.

Tiến trình đàm phán về một “Hiệp ước Lãnh thổ” sẽ kéo dài hàng tháng, hàng năm, tùy thuộc vào cường độ giao chiến của hai bên. Ukraine War là một chiến trường tất yếu vào thời điểm thế giới đang bước vào bộ mặt mới, nền trật tự mới thế kỷ 21.

Một “dự đoán không tưởng” tạm kết thúc bài viết; bước đầu sẽ mở ra hội nghị đình chiến với sự ngồi lại của các bên gồm Ukraine, Nga và đại diện của EU, NATO; bước hai, ranh giới mới về lãnh thổ Ukraine được vẽ trên bàn hội nghị; bước ba, một thời gian “hiệp thương” tiến tới thống nhất Ukraine, tạo nền cho Kyiv và Donbas gặp nhau, trong đó có điều khoản tự do hoàn toàn đối với dân chúng Ukraine nói tiếng Ukraine hay tiếng Nga muốn ở đâu thì ở - và có quyền chọn lựa thể chế hoặc chính phủ; bước bốn, hiệp ước an ninh mới về Châu Âu-Đông Âu-Nga với sự đồng thuận của Hoa Kỳ.

Lý Kiến Trúc

California 25/4/2022

Tham khảo:

(1)  https://www.youtube.com/watch?v=Hh2RDJIa6BM

(2)  theo Matt Murphy/BBC News.