"VĂN HÓA ONLINE-CALIFORNIA"  THỨ  HAI  08  MAY  2017

Phát hiện bộ Linga - Yoni Chăm Pa lớn nhất từ trước đến nay

05/05/2017

TTO - Khai quật tháp Chăm Núi Bút, Quảng Ngãi, các chuyên gia phát hiện một bộ Linga - Yoni thuộc văn hóa Chăm Pa lớn nhất từ trước đến nay cùng nhiều hiện vật quý ghi dấu một thời kỳ lịch sử của dải đất miền Trung.

Tiến sĩ Vũ Quốc Hiển (trái) đánh giá những hiện vật này có giá trị cả về mặt văn hóa lẫn lịch sử vô cùng quý hiếm, giải mã nhiều câu hỏi của quá khứ - Ảnh: TRẦN MAI

Chiều 5-5, tại Sở Văn hóa - thể thao và du lịch Quảng Ngãi đã diễn ra buổi báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khẩn cấp tháp Núi Bút. Tiến sĩ Vũ Quốc Hiển, nguyên phó giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia, chủ trì khai quật cho biết phần móng tháp làm bằng đá ong còn nguyên vẹn rất hiếm thấy ở Việt Nam. 

Trao đổi với PV Tuổi Trẻ về gian thờ của tháp Núi Bút so với những tháp khác ở Việt Nam, ông Hiển cho biết: “Gian thờ tương đương với tháp Bà Po Nagar (Nha Trang) và tháp Nhạn (Tuy Hòa). Tháp Núi Bút có khoảng giữa không đặc đá ong, đây chính là trung tâm tháp nơi đặt vật thờ là bộ Linga - Yoni”.

109 hiện vật được phát hiện tại di tích tháp Núi Bút bao gồm nhiều chất liệu khác nhau như: đất nung, gốm sứ có men, đá… có niên đại từ thế kỷ thứ X đến XIII. Trong đó có những hiện vật quý như: hai tượng Kinnari bằng đất nung đã phai màu và không còn nguyên vẹn, một đầu tượng rắn Naga, một số mảnh trang trí góc tháp bằng đá có hình tia lửa…

“Đặc biệt là cuộc khai quật này đã phát hiện bộ Linga - Yoni thuộc văn hóa Chăm Pa còn nguyên vẹn có kích thước lớn nhất từ trước đến nay: Linga đường kính 40cm, cao 43cm. Yoni dài 168cm, rộng 124,4cm, dày 25,5cm.

Hiện vật này xứng đáng là bảo vật quốc gia. Trong thời gian tới sẽ hoàn thành hồ sơ đề nghị công nhận bộ Linga - Yoni này là bảo vật quốc gia” - ông Hiển cho biết.

Ngoài ra, còn có nhiều đĩa sứ men trắng. Khi chắp nối lại, các chuyên gia nhận định đây là đĩa sứ thời Tống có niên đại thế kỷ XI tương đồng với niên đại xây dựng tháp Núi Bút.

Điểm lạ lùng nữa là dù có một số hiện vật xứng tầm bảo vật quốc gia, nhưng đến trước cuộc khai quật vừa diễn ra tháp Chăm Núi Bút chưa có trong danh sách di tích Chăm Pa được thống kê khảo cứu.

Trong buổi báo cáo này, tỉnh Quảng Ngãi cũng đang tính toán đến phương án bảo vệ hiện vật ngay tại hiện trường với mái che để phục vụ tham quan, thay vì đưa hiện vật vào bảo tàng gây mất giá trị.

Một số hình ảnh hiện vật thu được từ khai quật:

Hiện vật trang trí góc tháp hình tia lửa vật liệu đá - Ảnh: TRẦN MAI

Viên gạch xây dựng này có dấu vết gia công đinh ba thể hiện được cách thức xây dựng của người Chăm Pa cuối thế kỷ XI - Ảnh: TRẦN MAI

Hiện vật đầu tượng rắn Naga - Ảnh: TRẦN MAI

 Hiện vật đầu tượng Nam thần - Ảnh: TRẦN MAI

Hiện vật tượng Kinari bị mất đầu, cánh đang chắp tai - Ảnh: TRẦN MAI

Hiện vật đầu tượng Nam thần khá lạ so với nhiều tượng nam thần tương tự của văn hóa Chăm Pa khi được làm bằng đất nung - Ảnh: TRẦN MAI

Bộ Linga - Yoni thuộc văn hóa Chăm Pa lớn nhất từ trước đến nay được phát hiện ở tháp Núi. Ảnh TRẦN MAI

TRẦN MAI

Trả lại đúng vị trí cho bộ linga-yony lớn nhất Đông Nam Á

29/05/2008

TTO - Tin từ Sở Văn hóa-thể thao-du lịch Lâm Đồng cho biết: Ban quản lý di tích Cát Tiên đang phối hợp với các nhà khoa học nghiên cứu tái định vị để tiến hành đưa bộ linga-yony vào bảo quản tại gò 1a di tích khảo cổ học Cát Tiên; đồng thời tiến hành làm mái che cho bộ linga-yony này để phục vụ cho việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích cũng như để du khách đến nghiên cứu, tham quan phục vụ du lịch trong thời gian tới.

Bộ linga-yony này nặng khoảng 4 tấn được tìm thấy năm 1996; linga cao 2,10m, đường kính 0,7m; yony có cạnh dài 2,26m. Các nhà khoa học nhận định đây là bộ linga-yony lớn nhất trong các công trình chịu ảnh hưởng của Ấn Độ giáo tại Việt Nam và Đông Nam Á.

Tổng kinh phí cho công trình này khoảng 2 tỷ đồng và dự kiến đến cuối tháng 6 năm nay sẽ hoàn thành. NGÔ PHƯỚC TUẤN

Bình Định: lần đầu tiên phát hiện tượng Yoni

22/12/2008 16:00 GMT+7

TTO - Sở Văn hóa - thể thao & du lịch Bình Định phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu khảo cổ thuộc Viện Khoa học xã hội vùng Nam bộ đã tiến hành khai quật khảo cổ tháp Dương Long (xã Tây Bình, huyện Tây Sơn) lần thứ ba. Trong số hàng trăm tác phẩm điêu khắc được phát hiện, đáng chú ý có tượng Yoni hình vuông có cạnh 82cm, vòi 22cm, cao 53cm.

Tượng Yoni lần đầu tiên được phát hiện tại Bình Định

Việc tìm thấy tượng Yoni tại tháp Dương Long cho thêm chứng cứ khẳng định nhóm tháp Dương Long là đền thờ thần Siva, với biểu tượng là Linga-Yoni, giúp các nhà trùng tu tôn tạo có cơ sở phục hồi không gian tâm linh cho tháp cổ.

Yoni (âm vật) là linh vật thờ biểu tượng thần Siva trong bộ đôi Yoni-Linga (dương vật), tượng trưng cho sự phồn thực của Hindu giáo xuất phát từ Ấn Độ.  N.TRẦN

Lần đầu tiên phát hiện linga bằng đồng

29/12/2003 09:11 GMT+7

TT (Lâm Đồng) - Một chiếc linga đúc bằng đồng ở nước ta lần đầu tiên được Trung tâm Khảo cổ học thuộc Viện Khoa học xã hội & nhân văn tại TP.HCM phát hiện. Hiện vật trên nằm trong lòng một đền tháp ở khu khai quật khảo cổ học ký hiệu 6B (còn gọi đồi Kiểm Lâm) thuộc xã Quảng Ngãi, huyện Cát Tiên, Lâm Đồng. Chiếc linga có chiều cao đến 51cm, ngang 24cm, nặng hơn 9kg và được đúc rỗng dày 5mm.

Chiếc linga có chiều cao đến 51cm, ngang 24cm, nặng hơn 9kg và được đúc rỗng dày 5mm

TT (Lâm Đồng) - Một chiếc linga đúc bằng đồng ở nước ta lần đầu tiên được Trung tâm Khảo cổ học thuộc Viện Khoa học xã hội & nhân văn tại TP.HCM phát hiện. Hiện vật trên nằm trong lòng một đền tháp ở khu khai quật khảo cổ học ký hiệu 6B (còn gọi đồi Kiểm Lâm) thuộc xã Quảng Ngãi, huyện Cát Tiên, Lâm Đồng. Chiếc linga có chiều cao đến 51cm, ngang 24cm, nặng hơn 9kg và được đúc rỗng dày 5mm.

Người xưa đã đặt trùm chiếc linga kim loại rỗng nói trên lên một thanh cuội tự nhiên có hình dạng rất giống một linga dài chừng 90cm để thờ.

Ở một điểm khai quật khác cách điểm nói trên chừng 1,5km, các nhà khoa học cũng đã khai bóc ra một khu đền tháp khá đồ sộ trải rộng trên diện tích đến hơn 1.000m2, nằm trên một ngọn đồi cao nhìn xuống dòng sông Đồng Nai theo hướng đông. Các nhà khoa học cho biết đã tìm thấy tại đây hai tượng Ganesa và Uma (những vị thần trong tín ngưỡng Bà La Môn giáo) được tạc từ một loại đá có màu xanh đen. HÀNG TÌNH