VĂN HÓA ONLINE - DIỄN ĐÀN CHÍNH TRỊ - THỨ HAI 06 JAN 2020
Bài vở vui lòng gởi về Email: vaamacali@gmail.com
Irak bên bờ hỗn loạn sau vụ sát hại tướng Soleimani
Đăng ngày: 03/01/2020 - 12:11
Một cuộc biểu tình phản đối trước tòa đại sứ Mỹ ở Bagdad ngày 02/01/2020. REUTERS/Khalid al-Mousily
Thanh Phương
Vốn đã gặp nhiều xáo trộn do phong trào biểu tình chống chính phủ từ ba tháng qua, Irak nay có nguy cơ rơi vào hỗn loạn sau vụ trực thăng Mỹ oanh kích và sát hại tướng Iran Soleimani và cánh tay phải người Irak từ bao thập niên qua Abou Mehdi al-Mouhandis.
Quảng cáo
Với vụ oanh kích này, Hoa Kỳ đã triệt hạ toàn bộ dàn chỉ huy các lực lượng thân Iran ở Irak : Soleimani là tư lệnh lực lượng tinh nhuệ Al-Qods thuộc Vệ binh Cách mạng Iran, chuyên trách các vấn đề Irak, còn al-Mouhandis là lãnh đạo lực lượng dân quân Hash al-Chabi thân Iran.
Trong một thời gian dài không có phản ứng gì với việc người dân Irak nổi dậy chống chính quyền Bagdad, Hoa Kỳ nay đã can thiệp trở lại vào Irak bằng quân sự, nhắm vào tướng Soleimani, người đang dàn xếp việc thành lập một chính phủ mới ở Bagdad theo hướng bảo vệ các lợi ích của Iran.
Một dấu hiệu cho thấy sự tê liệt của một quốc gia vốn vẫn cố giữ thế cân bằng giữa hai đồng minh lớn là Hoa Kỳ và Iran, nhà nước Irak vẫn chưa có phản ứng chính thức gì về vụ sát hại tướng Soleimani. Quốc Hội Irak sẽ họp lại ngày mai để xác định lập trường sau sự kiện này.
Nhưng thủ tướng từ nhiệm của Irak Adel Abdel Mahdi ngay từ hôm nay đã dự báo là cái chết của tướng Soleimani sẽ « gây ra một cuộc chiến tàn khốc tại Irak ». Chính quyền Donald Trump coi như đồng ý với dự báo này, bởi vì họ vừa kêu gọi các công dân Mỹ phải rời khỏi Irak « ngay lập tức ». Còn đối với Ngoại trưởng Iran, Mohammed Javad Zarif, vụ sát hại tướng Soleimani là một « bước leo thang cực kỳ nguy hiểm ». Nhưng như vậy thì Iran sẽ đáp trả Hoa Kỳ như thế nào và khi nào ?
Theo các chuyên gia được hãng tin AFP trích dẫn, rất khó dự đoán được phản ứng của Teheran trước cái chết của một trong những nhân vật được người dân Iran mến mộ nhất, bởi vì sự kiện này chưa có tiền lệ. Nhưng một điều chắc chắn, theo nhà nghiên cứu Ramzy Mardini, Viện Mỹ vì Hòa bình (United States Institute of Peace), kể từ nay hai nước Hoa Kỳ và Iran sẽ đối đầu trực diện với nhau. Teheran nay không còn có thể sử dụng tay chân của họ ở Irak để đe dọa và tấn công vào các lợi ích của Mỹ mà không bị Wasington trả đũa quân sự như trong một cuộc chiến quy ước.
Từ nhiều năm qua, Bagdad vẫn cảnh báo hai đồng minh Mỹ Iran là không nên dùng lãnh thổ của họ như là chiến trường để thanh toán lẫn nhau, nhất là trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trong hồ sơ hạt nhân Iran. Theo giải thích của chuyên gia về Irak Fanar Haddad, nếu Iran có trả đũa thì sẽ không phải là bằng các vụ bắn rocket vào sứ quán Mỹ, mà sẽ dưới dạng một cuộc xung đột lớn giữa hai nước ở Irak.
Năm 2003, Hoa Kỳ đã lật đổ Saddam Hussein để lập ra một chế độ mới, nhưng chế độ này nay đang dần dần bị Iran kiểm soát. Vẫn theo chuyên gia Haddad, chính quyền Washington dường như đang cố gắng kéo chính trường Irak ngả theo Mỹ trở lại. Nhưng nếu họ thất bại, Irak sẽ rơi vào vòng xoáy của đấu đá nội bộ và Iran lại càng có cơ hội để gia tăng kiểm soát chế độ Bagdad.
Trước mắt, theo dự báo của nhà nghiên cứu Ranj Alaaldin, Viện Brookings tại Doha, sau cái chết của hai nhân vật có thế lực nhất ở Iran, rất có thể sẽ có thanh trừng nội bộ trong chính quyền Irak, vì Iran rất muốn biết « làm thế nào mà Mỹ biết được tướng Soleimani đến Bagdad ? Ai là kẻ chỉ điểm ? »
Tóm lại, chưa biết là tình hình sẽ diễn tiến ra sao, sau vụ hạ sát tướng Soleimani, nhưng rõ ràng là không thể loại trừ nguy cơ một cuộc chiến tranh vùng Vịnh mới, mà Irak sẽ là chiến trường chính.
Sau khi giết Soleimani: Mỹ yêu cầu công dân rời ngay Irak, quốc tế kêu gọi kiềm chế
03/01/2020
Cờ Mỹ được trải trên mặt đường ở Badgad ngày 03/01/2020 để cho xe giẫm qua sau cái chết của tướng Iran Qassem Soleimani. AFP Photos/Ahmad Al-Rubaye
Trọng Nghĩa
Ngay sau khi thông tin về vụ tướng Iran, Qassem Soleimani bị thiệt mạng trong một cuộc không kích của Mỹ tại Irak được loan tải ngày 03/01/2019, làm dấy lên nhiều phản ứng gay gắt từ phía Iran và Irak, nhiều nước trên thế giới đã lên tiếng kêu gọi các bên kềm chế.
Quảng cáo
Riêng tại Hoa Kỳ, tranh cãi đã bùng lên giữa đảng Cộng Hòa, bênh vực quyết định dứt khoát của tổng thống Trump, và đảng Dân Chủ, lo ngại trước nguy cơ lò thuốc súng Trung Đông bùng nổ. Trước mắt, Hoa Kỳ đã yêu cầu tất cả công dân Mỹ rời khỏi Irak.
Trong một bản thông cáo, đại sứ quán Mỹ tại Baghdad đã kêu gọi các công dân nước này rời khỏi Irak ngay lập tức, « thông qua đường hàng không ngay khi có thể, còn nếu không được, thì hãy tới các quốc gia khác bằng đường bộ ».
Lời kêu gọi của bộ Ngoại Giao Mỹ được đưa ra trong bối cảnh tranh luận lại nổi lên ở Mỹ, chủ yếu là giữa hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa về tính chất đúng đắn của quyết định tấn công giết chết tướng Qassem Soleimani.
Thượng nghị sĩ Mỹ Chris Murphy thuộc đảng Dân Chủ trong một tin nhắn Twitter một mặt cho rằng « Soleimani là kẻ thù của Mỹ, đó là điều không cần bàn cãi », nhưng việc ám sát nhân vật này có nguy cơ « khơi mào một cuộc chiến khốc liệt trong khu vực ».
Đây cũng là ý kiến của thượng nghị sĩ Elizabeth Warren, người đang tranh chức ứng viên tổng thống của đảng Dân Chủ.
Nhìn chung, phía đảng Dân Chủ cho rằng quyết định triệt hạ một nhân vật quan trọng như viên tướng Iran này là một hành động « gây chiến », nên cần phải được Quốc Hội bật đèn xanh trước.
Ngược lại, về phía đảng Cộng Hòa, rất nhiều tiếng nói ca ngợi tính « dứt khoát » trong quyết định của tổng thống Mỹ. Bà Nikki Haley, nguyên đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc, tuyên bố « hãnh diện về tổng thống Trump đã có một hành động mạnh mẽ và đúng đắn ».
Quốc tế kêu gọi kềm chế
Về phản ứng quốc tế, Trung Quốc là nước đầu tiên lên tiếng kêu gọi các bên giữ bình tĩnh và tự kềm chế nhằm tránh cho căng thẳng leo thang thêm. Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc, Cảnh Sảng không quên đả kích Mỹ khi nhấn mạnh rằng Bắc Kinh « luôn phản đối sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế », và « chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của Irak phải được tôn trọng ».
Bộ Ngoại Giao Nga, lời lẽ thẳng thừng hơn với Mỹ, cho rằng vụ hạ sát tướng Iran là một bước « liều lĩnh và sẽ làm gia tăng căng thẳng trên toàn khu vực ». Thông báo của Nga còn gởi lời chia buồn đến người dân Iran.
Ở các nước Tây Âu, chính quyền Berlin kêu gọi các bên liên quan « thận trọng » và « xuống thang », Luân Đôn cũng kêu gọi các bên giảm nhiệt, cho rằng việc leo thang căng thẳng không có lợi cho ai.
Riêng nước Pháp thì, qua lời quốc vụ khanh đặc trách Châu Âu và Ngoại Vụ Amélie Montclair, nhấn mạnh đến ưu tiên « ổn định » cho khu vực, và trong chiều hướng đó sẽ liên lạc với tất cả các tác nhân và đối tác của Pháp trong vùng.
Đại sứ quán Pháp tại Teheran cũng khuyến cáo công dân Pháp ở Iran là nên tránh xa những nơi tụ tập đông người, nhất là trong bối cảnh Iran sẽ tổ chức 3 ngày lễ tang cho tướng Soleimani.
