VĂN HÓA ONLINE - DIỄN ĐÀN CHÍNH TRỊ - THỨ TƯ 14 MAR 2018
- Trump: Sau 59 quả Tomahawk nã vào Syrie, USS Carl Vinson tiến vào bán đảo Bắc Hàn
Vai trò của Trung Quốc trong đối thoại Mỹ-Bắc Hàn
Thanh Hà 12-03-2018
Chủ tịch Tập Cận Bình tại cuộc họp với cố vấn an ninh quốc gia Hàn Quốc Chung Eui-Yong và đại sứ Hàn Quốc tại Bắc Kinh ngày 12/03/2018.REUTERS/Etienne Oliveau/Pool/
Liệu hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên có đang vuột khỏi tay Trung Quốc với thượng đỉnh Donald Trump-Kim Jong Un dự trù mở ra trước cuối tháng 5/2018 ? Đối thoại trực tiếp giữa Washington và Bình Nhưỡng có đe dọa đến một số quyền lợi của Bắc Kinh trong khu vực ?
Việc ông Kim Jong Un bắt tay nhà tỷ phú người Mỹ Donald Trump trước khi ra mắt ông Tập Cận Bình là kịch bản không mấy ai đã nghĩ đến.
Là điểm tựa chính của chế độ Bình Nhưỡng, Bắc Kinh về mặt chính thức, đánh giá tích cực "thiện chí" của đôi bên. Tờ Hoàn Cầu Thời Báo, nổi tiếng với lập trường dân tộc chủ nghĩa cực đoan, trong bài xã luận cho rằng : "Lợi ích trên hết của Trung Quốc là phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên và hòa bình. Mục tiêu đó còn quan trọng hơn cả quan hệ giữa Bắc Kinh với Bình Nhưỡng, Seoul hay những tính toán về tầm ảnh hưởng của một quốc gia đối với khu vực". Vẫn theo tờ báo này, Bắc Kinh nên "bình tĩnh và chừng mực", chớ nên nghĩ rằng Trung Quốc đang bị gạt ra ngoài hồ sơ này.
Theo giới quan sát, Trung Quốc khá thận trọng trước đối thoại trực tiếp giữa Mỹ và Bắc Triều Tiên vì nhiều lý do. Thứ nhất, dù là đồng minh thân thiết nhất, quan trọng nhất của Bắc Triều Tiên cả về mặt kinh tế lẫn ngoại giao, quân sự, nhưng quan hệ giữa Bắc Kinh với Bình Nhưỡng đã phần nào lạnh nhạt, ảnh hưởng của Trung Quốc với Bắc Triều Tiên qua đó phần nào bị giới hạn hơn so với trong quá khứ. Dấu hiệu rõ ràng nhất là từ khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền 2013, lãnh đạo hai nước chưa hề có một cuộc họp thượng đỉnh. Thêm vào đó, Trung Quốc liên tục ủng hộ các nghị quyết của Liên Hiệp Quốc để gia tăng các biện pháp trừng phạt Bắc Triều Tiên thử nghiệm tên lửa đạn đạo và vũ khí hạt nhân.
Lý do thứ nhì có thể khiến Bắc Kinh bực mình trước các đòn ngoại giao ngoạn mục của Washington và Bình Nhưỡng là Trung Quốc luôn chủ trương đối thoại đa phương. Trung Quốc đóng vai trò chủ chốt trong các cuộc đàm phán sáu bên về phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, cùng với Hàn Quốc, Bắc Triều Tiên, Mỹ, Nhật và Nga. Một nhà nghiên cứu thuộc đại học ở Vancouver, Canada, được AFP trích dẫn nhấn mạnh : với đàm phán sáu bên, Trung Quốc cảm thấy thoải mái hơn trong vai trò của một nhà trung gian.
Vì vậy, bà Bonnie Glaser, Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế CSIS, trụ sở tại Washington, nêu lên khả năng Bắc Kinh sẽ đề nghị tổ chức thượng đỉnh Trump-Kim trên lãnh thổ Trung Quốc, qua đó "tăng thêm xác suất để tiếng nói của Trung Quốc có thêm trọng lượng". Có điều, chuyên gia Mỹ này ghi nhận : Kim Jong Un khó mà chấp nhận đi dự thượng đỉnh Mỹ-Bắc Triều Tiên ở nước ngoài, bởi vì từ khi lên cầm quyền thay cha cuối 2011, nhà lãnh đạo trẻ tuổi từng được đào tạo ở Thụy Sĩ này chưa hề xuất ngoại, kể cả tới Bắc Kinh hội kiến chủ tịch Trung Quốc, như truyền thống có từ đời ông và cha của Kim Jong Un.
Phân tích cho rằng Trung Quốc lo ngại bị gạt ra bên lề trong hồ sơ hạt nhân bán đảo Triều Tiên không được tất cả các nhà quan sát tán đồng. Theo quan điểm của nhà nghiên cứu Tôn Vân, thuộc Ttrung tâm nghiên cứu về an ninh và hòa bình Stimson của Mỹ, có lẽ Bắc Kinh đang cân nhắc hai mục tiêu. Một mặt, viễn cảnh đối thoại giữa Washington và Bình Nhưỡng làm hạ nhiệt tình hình ở Đông Bắc Á, tạm thời xua tan viễn cảnh nổ ra chiến tranh. Nhưng mặt khác, Trung Quốc không thể chấp nhận việc không còn đóng vai trò hàng đầu trong hồ sơ hạt nhân bán đảo Triều Tiên. Do vậy, theo bà Tôn Vân, Bắc Kinh sẽ không khoanh tay ngồi nhìn.
Một chuyên gia thuộc trường Đảng tại Bắc Kinh cho rằng Bình Nhưỡng mà có vũ khí hạt nhân thì Trung Quốc, do là nước láng giềng sát cạnh, bị đe dọa hơn cả. Đó là chưa kể chương trình hạt nhân của Bắc Triều Tiên có thể là cái cớ để Nhật Bản, một nước kình địch của Trung Quốc trong khu vực, cũng lao vào một cuộc chạy đua vũ trang. Đó là hai lý do có thể khiến Trung Quốc thực lòng hoan nghênh thượng đỉnh Donald Trump-Kim Jong Un.
Thực ra, còn quá sớm để biết được là đối thoại trực tiếp Mỹ-Bắc Triều Tiên sẽ đem lại những kết quả cụ thể nào, nhưng có lẽ Bắc Kinh không sợ bị gạt ra bên lề như mọi người từng nghĩ. Bởi vì thứ nhất, do là đối tác thương mại chính, là nguồn tiếp liệu dầu hỏa, là đồng minh quân sự lâu đời của Bình Nhưỡng, Bắc Kinh trong thế cầm dao đằng chuôi.
Thứ hai là nếu đối thoại giữa hai nhà lãnh đạo Kim Jong Un và Donald Trump đạt được một tiến bộ nào đó để quốc tế nới lỏng các biện pháp trừng phạt kinh tế chế độ Bình Nhưỡng, kinh tế của Trung Quốc sẽ hưởng lợi. Năm 2015, tổng trao đổi mậu dịch hai chiều giữa Trung Quốc và Bắc Triều Tiên lên tới 4,7 tỷ đô la ; 90 % các hoạt động xuất nhập khẩu của Bắc Triều Tiên là hướng về Trung Quốc. Cuối cùng, Bình Nhưỡng theo đuổi mục đích lâu dài là chấm dứt sự hiện diện của hơn 28 ngàn lính Mỹ tại Hàn Quốc, sát cạnh Trung Quốc và Bắc Triều Tiên. Đó cũng là một mục tiêu mà Bắc Kinh hướng tới./
