"BÁO VĂN HÓA-CALIFORNIA" THỨ TƯ 25 MAY 2016
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến thăm VN và đọc diễn văn tại Quốc Hội hôm 6/11/2015
Hà Nội muốn một nền ngoại giao cân bằng giữa Bắc Kinh và Washington
Minh Anh RFI 24-05-2016 16:46
Diễn văn của Tổng thống Barack Obama ở Trung Tâm Hội Nghị Quốc Gia, tại Hà Nội, ngày 24/05/2016.REUTERS/Kham
Ngoài việc loan báo « Hoa Kỳ dỡ bỏ cấm vận bán vũ khí cho Việt Nam », nhật báo kinh tế Les Echos ngày 24/05/2016 có bài phỏng vấn ông Benoit de Tréglodé, giám đốc Viện Nghiên Cứu Chiến Lược trường Quân Sự Pháp cho rằng : « Hà Nội muốn xây dựng một nền ngoại giao cân bằng giữa Bắc Kinh và Washington ».
Trước hết, tờ báo cho rằng quyết định dỡ bỏ cấm vận vũ khí này nằm trong tiến trình xích lại gần nhau giữa hai cựu thù, được bắt đầu vào năm 1994, với việc dỡ bỏ cấm vận kinh tế và tiếp theo đó là nối lại bang giao vào năm tiếp theo.
Tổng thống Mỹ tuyên bố : « Sự thay đổi này sẽ giúp cho Việt Nam có được những trang thiết bị cần thiết để phòng thủ ». Cho đến hiện nay, Hoa Kỳ chỉ mới trợ giúp cho Việt Nam khoảng 46 triệu đô la để giúp nước này tăng cường an ninh đường biển, vào thời điểm căng thẳng diễn ra thường xuyên hơn trên Biển Đông do những tham vọng của Trung Quốc trong khu vực này. Về phần mình, chủ tịch nước Trần Đại Quang đánh giá quyết định trên của tổng thống Mỹ đánh dấu một sự « bình thường hóa hoàn toàn » mối quan hệ giữa Hà Nội và Washington.
Ông Barack Obama là vị tổng thống Mỹ thứ ba đến thăm Việt Nam kể từ khi chiến tranh kết thúc năm 1975. Tổng thống Mỹ tuyên bố rất cảm động trước những tình cảm mà người dân nước này đã dành cho ông. Điều đó cho thấy vết thương chiến tranh hầu như đã được xóa tan từ lâu. Theo một kết quả thăm dò do Pew Research Centre thực hiện cho thấy 78% người Việt có ý kiến tốt về Hoa Kỳ, tỷ lệ này còn cao hơn ở giới trẻ.
Câu hỏi đặt ra thông báo dỡ bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí của ông Obama sẽ có lợi gì cho mối quan hệ Việt – Mỹ và có ảnh hưởng đến mối quan hệ Việt – Trung hay không ? Đây cũng chính là những câu hỏi Les Echos muốn đặt ra với ông Benoit Treglodé, giám đốc Viện Nghiên Cứu Chiến Lược trường Quân Sự Pháp.
Thứ nhất, việc dỡ bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí có tầm quan trọng như thế nào ?
Nên xem sự kiện này tùy theo việc chúng ta nhìn từ phía nào : Việt Nam hay là Hoa Kỳ. Hà Nội thì muốn một sự bình thường hóa hoàn toàn với Washington, một mối quan hệ hòa bình với kẻ thù hôm qua. Sau khi đã nối lại quan hệ trên bình diện kinh tế vào năm 1994, rồi ngoại giao vào năm 1995, nhưng Việt Nam vẫn còn một chướng ngại sau cùng phải vượt qua đó là lệnh cấm vận bán vũ khí. Đây là một động thái chính trị.
Nhưng Hoa Kỳ lại có một lối tư duy mang tính chất ngoại giao nhiều hơn. Lúc nào họ cũng đặt vấn đề nhân quyền như là một điều kiện để bật đèn xanh cho việc dỡ bỏ cấm vận bán vũ khí. Đó từng là cách để họ gây áp lực lên Việt Nam. Điều đó chỉ có giá trị khi mối quan hệ song phương này thuần tính cảm xúc.
Bởi vì mối quan hệ này đã có những tiến triển từ 7-8 năm nay theo hướng kinh tế - chính trị nhiều hơn. Thời thế đã đổi thay. Vào ngày chế độ Sài Gòn sụp đổ năm 1975, ông Barack Obama chỉ mới có 14 tuổi. Ngày nay, Hoa Kỳ đã trở nên cực kỳ nổi tiếng trong lòng giới trẻ Việt Nam, và hiển nhiên đó là thế hệ không hề biết đến chiến tranh là gì.
Lượng sinh viên Việt Nam đi du học ở Hoa Kỳ ngày càng tăng, trong khi đó một trường đại học Mỹ sắp khai trương ở nước này. Đảng Cộng sản Việt Nam có ý định tận dụng thời cơ này và xem đó như là một yếu tố gắn kết quốc gia.
Trên một bình diện thuần tính chất ngoại giao, Hoa Kỳ tỏ ra rất cẩn trọng để không bị gạt ra bên lề tại Châu Á. Bởi vì, chính bản thân họ cũng được hưởng lợi từ việc bình thường hóa quan hệ này.
Liệu quyết định này có mang lại cho Hoa Kỳ các hợp đồng lớn mua vũ khí từ phía Việt Nam ?
Theo ý tôi, hiện chưa có một hồ sơ lớn nào đang được thương thảo giữa Hà Nội và Washington. Mối quan hệ trong lĩnh vực này được thiết lập với Nga, quốc gia cung cấp cho Việt Nam đến hơn 90% trang thiết bị quân sự và cũng không có ý định để mất thị phần tại đây.
Nga vừa giao 6 chiếc tầu ngầm lớp Kilo và đương nhiên còn có ý định tham gia vào công cuộc hiện đại hóa Hải Quân Việt Nam. Hoa Kỳ thì đi theo một cách khác. Vào năm 2015, các bộ trưởng Việt Nam và Hoa Kỳ đã ký một thỏa thuận tầm nhìn chiến lược dài hạn. Thỏa thuận này cho phép nghiên cứu lâu dài các hợp đồng trên phương diện quốc phòng, an ninh và cả chuyển giao công nghệ nữa.
Ở cấp độ này, những gì Hoa Kỳ đề xuất, trước hết đó là củng cố đối thoại thẳng thắn, đề xuất thiết bị nhỏ nhưng mang tầm cỡ công nghệ cao.
Bắc Kinh có thể xem việc xích lại gần này như là một hành động thù nghịch chống lại nước này hay không?
Đây không phải là mục tiêu. Việt Nam phát triển một nền ngoại giao đa phương và không thể gạt bỏ Hoa Kỳ. Và cũng nên nhắc lại Mỹ cũng là đối tác thương mại hàng đầu ngoài khu vực châu Á. Chẳng có gì phải bác lại việc Hà Nội củng cố các mối quan hệ chiến lược. Cụ thể hơn, đối với việc dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí, các nhà ngoại giao Trung Quốc rất sáng suốt.
Vấn đề này đã được đồn thổi từ ba bốn năm nay. Hơn nữa, các nhà lãnh đạo Việt Nam cũng đã khẳng định với họ là không có chuyện xoay lưng lại với Bắc Kinh để ngả theo Washington, mà chủ yếu là xây dựng một nền ngoại giao cân bằng giữa hai cường quốc.
Hà Nội đi theo hướng đi riêng của mình và muốn thu hút cảm tình của quốc tế. Các nhà lãnh đạo Việt Nam vừa xử lý các căng thẳng trên Biển Đông vừa có thể đưa ra những tuyên bố với những giọng điệu mang chút hơi hướm chống Mỹ, mà ví dụ điển hình là dịp lễ 30-4 năm 2015, kỷ niệm 40 năm ngày quân Mỹ rút khỏi Việt Nam./
