Phạm Gia Cổn: Lệ Thu; Trúc Ly: Dạ khúc Lục huyền cầm

VĂN HÓA ONLINE - VĂN HỌC NGHỆ THUẬT - THỨ NĂM 28 JAN 2021

Ý kiến-Bài vở vui lòng gởi về:  lykientrucvh@gmail.com (VănHóa Online-California)

Phạm Gia Cổn: Lệ Thu; Trúc Ly: Dạ khúc Lục huyền cầm

Ca sĩ: Lệ Thu

Thơ: Du Tử Lê

Nhạc: Mạc Vũ Phạm Gia Cổn

"Ta tiếc thiên đàng sớm lập xong"

https://www.youtube.com/watch?v=IkZQAWFhny4&feature=youtu.be

Dạ Khúc Lục Huyền Cầm và Giọt Nước Mùa Thu Cho Lệ Thu

Lý Kiến Trúc

(Văn Hóa Online/nhuận sắc)

28/1/2021

1.

Qua bản tin đầu tiên của đài VOA hôm 03/1/2021, nghe tin Ca sĩ Lệ Thu trở bệnh vì nạn đại dịch khốn nạn, tôi xúc động quá đỗi.

Ngày xưa trước 1975, từ hòn ngọc viễn đông, tiếng hát vượt không gian của Lệ Thu vọng đến tọa độ trơ vơ giữa núi rừng- tiền đồn xa lắc, đến căn hầm nhỏ mờ nhạt dưới bóng đèn nhỏ xíu từ cục pin thừa máy truyền tin PRC 25. Cô đâu có biết trong lúc cô tha thướt dưới ánh đèn phòng trà, rượu ngọt, nước hoa thơm lừng, đêm đêm có những chàng trai mịt mù giữa khói lửa chiến trường. Nhưng dù sao đi nữa, tiếng hát của cô,  Lệ Thu, không ngừng xao xuyến, không những đến với tôi mà đến với hàng triệu khán thính giả miền nam Việt  Nam. Ngay cả thời gian sau này, gần đây, khi văn nghệ phải 'cởi trói" do nhu cầu thẩm mỹ của quần chúng , do nhu cầu chính trị, Lệ Thu có dịp "trở về mái nhà xưa" - sân khấu miền nam - Sàigon chói lọi và lấp lánh giữa hàng ngàn tiếng vỗ tay.

Quãng năm 1970-1972, vài lần lính về phép Sàigon, tôi có ghé đến phòng trà Queen Bee, ngây ngất trước Dạ Khúc Serenade của người ca sĩ sang cả với cánh áo dài muôn đêm dưới ánh đèn sân khấu; nghe kỳ nữ hát, phải nói là mê mẩn, mẩn mê trước Lệ Thu mới đúng.

Đặc điểm của giọng hát Lệ Thu - cô hát rất "chuẩn", lời rõ từng chữ, hơi tỏa ngọt ngào, tha thiết, tiếng hát như gởi trọn tâm hồn vào ca khúc, một nét rất riêng của Lê Thu trong khi hát, miệng môi của cô rất đẹp, (cái đẹp của nhan sắc miệng môi dù lên âm vực cao, dài hơi, không há hốc lên gân như hàm cá mập của các cô ca sĩ hậu duệ thời thượng hát tình ca mà cứ như muốn ngoặm vào mắt khán thính giả. Khiếp). Đặc điểm thứ hai của Lệ Thu là cô lựa chọn và thích hợp với bất cứ các thể loại sáng tác nào của các nhạc sĩ, nhất là những ca khúc mang hơi thở mùa Thu, sương Thu, mây Thu, tơ tóc Thu, không thể  không lọt vào trái tim cô.

Cô không đứng lại với bất cứ nhạc sĩ nào, rất nhiều ca khúc của những  nhạc sĩ tài hoa nghệ sĩ trải qua tiếng hát Lệ Thu. Phạm Duy - Serenade-Dạ Khúc (Lệ Thu hát tông Mi thứ); Trịnh Công Sơn - Hạ Trắng (Lệ Thu hát tông Ré thứ); Trường Sa - Xin Còn Gọi Tên Nhau (Lệ Thu hát tông Mi thứ, có khi Fa thứ); Phạm Mạnh Cương - Thu Ca (Lệ Thu hát tông Fa tăng thứ); Vũ Thành An - Bài Không Tên Số 7 (Lệ Thu hát tông Đô thứ); v.v...

Gần đây, Lệ Thu đã trình bày một nhạc phẩm của người bạn tôi - lão niên tri kỷ - viết từ thơ Du Tử Lê, đó là Nhạc sĩ Mạc Vũ Phạm Gia Cổn viết nhạc khúc: "Ta tiếc thiên đàng sớm lập xong". Sắc thái  trong các sáng tác của nhạc sĩ Mạc Vũ ông viết từ tiếng kèn đồng Saxo, Trumpet. Hơi hướng và hình ảnh của Mạc Vũ phảng phất Jazz hoang dại từ thời ông hoàng Louis Armstrong. Trong nhạc khúc "Ta tiếc thiên đàng sớm lập xong", ông viết tông phổ Fa trưởng, nhưng đến Lệ Thu thì cô hát tông Mi trưởng.

Một poster trình bày ca khúc "Ta tiếc thiên đàng sớm lập xong" trên Youtube.

https://www.youtube.com/watch?v=IkZQAWFhny4&feature=youtu.be

Dạ khúc Serenade Phạm Duy với tiếng hát Lệ Thu:

https://www.youtube.com/watch?v=ch-_9ubGQkI

Hạ Trắng Trịnh Công Sơn với tiếng hát Lệ Thu:

https://www.youtube.com/watch?v=0ievtjHI5bo

Xin Còn Gọi Tên Nhau Trường Sa với tiếng hát Lệ Thu:

https://www.youtube.com/watch?v=YxH4Io2QAQo

Thu Ca Phạm Mạnh Cương với tiếng hát Lệ Thu:

https://www.youtube.com/watch?v=R5zfOFgNIUQ

Bài Không Tên số 7 Vũ Thành An với tiếng hát Lệ Thu:

https://www.youtube.com/watch?v=9QPUq5mF6f0

2.

Tôi không có ý đi sâu vào kỹ thuật, nghệ thuật ca hát của Lệ Thu, cũng như cuộc đời của cô; chỉ nhớ một kỷ niệm nhỏ. Số là khi tôi thành lập Câu Lạc Bộ Văn Hóa và Báo Chí nằm trong tiệm cơm chay Zen trên đại lộ Bolsa (2006-2015), bỗng có một hai lần gì đó Lệ Thu gặp tôi và đề nghị tạo một phòng trà nho nhỏ cuối tuần nằm trong các sinh hoạt văn hóa văn nghệ của Câu Lạc Bộ .

Chúng tôi trao đổi vài nét sơ qua. Trong thâm tâm tôi rất quí mến Ca sĩ Lệ Thu, tôi nói với Lệ Thu rằng tôi là người em báo chí rất thân với cố nhà văn nhà báo Nguyễn Xuân Hoàng (tác giả Người đi trên mây có lần nói với tôi rằng anh rất quí Lệ Thu), có lẽ vì nghe mối liên hệ giữa tôi và anh Hoàng trong nghề làm báo nên Lệ Thu tìm đến tôi để hợp tác sinh hoạt văn nghệ chăng.

Nhưng tôi lại nghĩ, một danh ca muốn hợp tác mở chương trình văn nghệ hàng tuần ở Câi Lạc Bộ Zen không phải là chuyện đơn giản, nó đòi hỏi trước mắt kỹ thuật sân khấu, trang trí, ánh sáng, âm thanh, đặc biệt là giàn âm thanh phải chất lượng, chỉ một micro để hát tốt trị giá lên tới cả ngàn đô la, v, v... Thực sự tôi không có tiền để đầu tư vào chuyện này.

Tôi hơi bối rối và cuối cùng công việc văn nghệ chẳng đi tới đâu, một phần lớn do tôi chú trọng vào các sinh hoạt khác của Câu Lạc Bộ hơn là văn nghệ, thứ hai là nhà hàng Zen của bà xã tôi là tiệm bán cơm chay, khách hầu hết ăn chay, họ thích niệm Phật hơn nhảy đầm, nhưng phòng trà thì phải có rượu  ngon và đồ nhậu lai rai nên bà xã tôi hơi lừng khừng tỏ ra không mặn mà cho lắm.

Nội cái chuyện cuối tuần đêm đêm buông xuống tôi hứng chí ôm guitar tích tịch tình tang Tango Rumba Slow Boston Bolero Chachacha làm bả khó chịu, bả chỉ thích Ca khúc Da Vàng. 

3.

Giờ biết Lệ Thu đang "chiến đấu" với COVID-19, bâng khuâng cho kiếp hoa tài tình hương trời sắc nước, cuối cùng trước qui luật bất khả tương nhượng của tạo hóa, bệnh tật ... và lặng lẽ cô đơn. Tôi thầm mong cho tiếng hát vượt không gian bình yên với chiều dài ru ca bất tận của người ca sĩ  để lại cho đời.

Tiếng hát của một thời dội vào tim óc tuổi trẻ mà có lúc tôi gọi là "người đàn bà âm nhạc ma quái của lòng tôi".

Dạ khúc Lục huyền cầm

* Tặng Guitarist Ngô Vĩnh Long / Đại học Maine.

Lục Huyền cầm

dường như tình vừa đụng chạm giây tơ

ta cứ tưởng giây tơ là oan trái

hóa ra, la guitarra,

cửa ngõ vào tình yêu. Mãnh liệt yêu.

Huyền cầm- đàn bà 

cầm ru ta

huyền cung đàn ảo

đàn tênh hênh

phím ân cần ve vuốt.

Mời em nhập hồn vào phiên sầu muộn

lên đồng cốt phiến u sầu

bay bổng thần tiên cánh đồng ca khúc

mê muội mò mẫm mẩn mê

Em. Người đàn bà âm nhạc ma quái của lòng ta

tiếng hát liêu trai cất lên bản tình ca cuối cùng của buổi chia tay đẫm lệ

bài ca buồn tủi năm xưa tuôn ra đêm nay như giọt lệ chưa chấm xuống hàng.

Lục huyền cầm

mời em lên cung dặt dìu và dữ dội

guitar nõn nà mông tròn trĩnh ngô đồng thơm

phím ngà tơ tóc mùa thu chải

đậm đà da liễu lộ bồ quân

mai kia em có chia lìa

dạo cung đàn cũ bận lòng tương tư.