HMS Elizabeth vào Biển Đông: Chuyên gia cao cấp VN bàn chuyện

VĂN HÓA ONLINE – HOÀNG SA TRƯỜNG SA - THỨ BA 27 JULY 2021

Ý kiến-Bài vở vui lòng gởi về:  lykientrucvh@gmail.com

HMS Elizabeth vào Biển Đông: Chuyên gia cao cấp VN bàn chuyện

Văn Hóa Online

27/7/2021

(tổng hợp)

Nhật ký hành quân

Ngày 21/6/2021, Ngoại trưởng Ăng Lê Dominic Raab đến Hà Nội gặp Ngoại trưởng Việt Nam Bùi Thanh Sơn;

Ngày 30/6 - 5/7/2021, Hàng không Mẫu hạm HMS Queen Elizabeth sau khi neo đậu tại hải cảng Limassol, Cộng Hòa Síp (Republic of Cyprus) đã rời bến và tiếp tục hành trình chu du Viễn Đông;

Cộng Hòa Síp (Republic of Cyprus) là một đảo quốc nằm ở phía đông biển Địa Trung Hải, phía nam Thổ Nhĩ Kỳ, phía tây Syria và Liban.

Từ vị trí Cộng hòa Síp, trong cuộc hành trình về Châu Á, Mẫu hạm HMS Queen Elizabeth sẽ tho6ngqua kênh đào Suez mở ra Ấn Độ Dương bao la, và từ đó tiến vào eo Malacca đến Changi Singapore. Dự đoán sau khi tiếp liệu tại Changi, Mẫu hạm có thể ghé thăm Đà Nẵng-Việt Nam, Subic-Manila Philippines.

Ngày 22/7/2021, Bộ trưởng Quốc phòng Ăng Lê Ben Wallace đến Hà Nội hội đàm với Bộ trưởng Quốc phòng VN Phan Văn Giang tại Bộ Quốc phòng Hà Nội;

Ngày 23/7/2021, tầu cảnh sát biển CBS 8021 của Mỹ viện trợ chuyển giao đã về tới Việt Nam.

Ngày 25/7/2021, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đến Singapore, cùng lúc, Hàng không Mẫu hạm HMS Queen Elizabeth trên đường chu du Viễn đông đã cập bến Changi.

Ngày 28 và 29/07/2021, Bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin đến Hà Nội;

Những gì diễn ra trong cuộc hành quân của HMS Elizabeth?

Trong lúc các viên chức cao cấp nhất về Ngoại giao, Quốc phòng Ăng Lê và Hoa Kỳ, Ngoại trưởng Ăng Lê Dominic Raab, Bộ trưởng Quốc phòng Ăng Lê Ben Wallace, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tấp nập đến Hà Nội, (và có thể sắp tới là Manila), các Khu trục hạm Hoa Kỳ đã mở đường dọn bãi sạch sẽ ở vùng biển nam Trường Sa cho đường hành quân của Hàng không Mẫu hạm HMS Queen Elizabeth, từ mũi Singapore tiến vào vùng biển nam Trường Sa và vùng Biển Quốc Tế (South China Sea).

Về mặt chiến lược quân sự, HMS Queen Elizabeth khi tiến vào South China Sea, nó đã xác lập khu vực rộng lớn 3,5 triệu km2 mà bấy lâu nay Bắc Kinh đã khoanh vùng thành đường chữ U (lưỡi bò 9 đoạn) là vùng Biển Quốc Tế.

Bước kế tiếp, chiến dịch hành quân của HMS Elizabeth tiến vào vùng Biển Quốc Tế cho thấy bẩy hòn đảo nhân tạo (căn cứ quân sự) của Trung cộng bồi đắp ở trung tâm biển Trường Sa, về phương diện chính trị và hỏa lực quân sự là vô giá trị và bất hợp pháp.

Nhiệm vụ của các khu trục hạm, khinh hạm, ngư lôi hạm, tầu ngầm, Thủy quân Lục chiến … trong lực lượng liên quân tác chiến của Mẫu hạm Soái hạm là một bộ phận tiền quân có khả năng trinh sát, tác chiến mở đường.

Nhiệm vụ mở đường thâm nhập sâu vào các vùng hải địa nguy hiểm, ví dụ như áp sát 12 hải lý các đảo nhân tạo của Trung Quốc ở vùng biển nam Trường Sa chẳng như Vành Khăn, đó không phải  là nhiệm vụ chiến thuật của Mẫu hạm Soái hạm, nhiệm vụ trọng yếu chiến thuật này dành cho toán tiền quân mở đường.

VHO dự đoán Mẫu hạm HMS Queen Elizabeth sẽ có cuộc tập trận khổng lồ với Liên quân đại cường, bao gồm các lực lượng hải quân Anh, Mỹ, Nhật và Úc tại chiến trường biển South China Sea. Tuy nhiện, khó có thể biết được nó sẽ diễn ra ở khu vực biển nào, biển Đông của Việt Nam hay biển Tây của Philippines, hay vùng biển sát cận quần đảo Hoàng Sa, Đông Sa.

Ngày 26/7/2021, Cục Hải sự Quảng Đông hôm ra thông báo rằng một cuộc tập trận sẽ diễn ra ở Biển Đông từ 18 giờ ngày 27/7 đến 22 giờ ngày 29/7/2021. Kết quả đối chiếu 4 tọa độ giới hạn khu vực tập trận nói trên lên Google Maps cho thấy khu vực đó nằm ở phía bắc Biển Đông, phía đông tỉnh Quảng Đông. (theo TNO 26/7/2021).

Nếu thực sự có cuộc tập trận ở vùng biển nam tỉnh Quảng Đông, đây là cuộc dàn quân của Bắc Kinh, tiền quân là Chiến khu miền Nam đón đầu HMS Elizabeth ở vùng biển phía đông căn cứ Phú Lâm Hoàng Sa, gần quần đảo nhỏ Đông Sa của Đài Loan, trước khi HMS Elizabeth thông qua eo biển Ba Sĩ (Luzon - Cao Hùng) tiến vào vùng biển tây Thái Bình Dương, kết thúc chiến dịch chu du Viễn Đông trong chiến lược Indo-Pacific.

Nói thêm về Đông Sa: Đông Sa cách Hồng Kông 340km, cách căn cứ tàu ngầm Hải Nam 718km, cách căn cứ Phú lâm khoảng 820km, cách căn cứ Cao Hùng khoảng 444km, cách thủ đô Đài Bắc (Taipei) 850km. (lý kiến trúc) 

Từ vị trí Cộng hòa Síp, Mẫu hạm HMS Queen Elizabeth tiếp tục tiến vào kênh đào Suez mở ra Ấn Độ Dương bao la và từ đó tiến vào eo Malacca đến Changi Singapore. Dự đoán Mẫu hạm có thể ghé thăm Cam Ranh-Đà Nẵng-Việt Nam, Subic-Manila Philippines.

Ngày 24/7/2021, đài RFI đã có cuộc phỏng vấn bằng điện thư với một chuyên gia cao cấp về quan hệ đối ngoại của Việt Nam.

Dưới đây là nguyên văn nhận định của nhà nghiên cứu N. T. khi trả lời RFI Tiếng Việt qua thư điện tử.

RFI : Việt Nam và Hoa Kỳ có nhiều trao đổi ngoại giao trong thời gian gần đây : Ngoại trưởng Mỹ điện đàm với phó thủ tướng Phạm Bình Minh, Hà Nội và Washington đạt được thỏa thuận về vấn đề thao túng tiền tệ và sắp tới là chuyến công du của bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ. Những sự kiện này có ý nghĩa như thế nào đối với Việt Nam và đối với Hoa Kỳ ?

Nhà nghiên cứu N. T. : Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Austin sẽ là bước tiếp theo trong một loạt các chuyến đi cấp cao của các quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ trong những năm gần đây. Những người tiền nhiệm của ông Austin dưới thời chính quyền Trump là Mark Esper và Jim Mattis đã đến thăm Việt Nam trong nhiệm kỳ của họ (Mattis đã đến thăm Việt Nam hai lần chỉ trong năm 2018). Điều đó cho thấy hai nước vẫn mong muốn thúc đẩy hơn nữa hợp tác quốc phòng song phương, nhất là khi năm 2020 không có nhiều hoạt động nổi bật do ảnh hưởng của đại dịch.

Khi xét tới các trao đổi ngoại giao gần đây, có thể thấy chính quyền Biden sẽ tiếp tục đường lối thắt chặt quan hệ với Việt Nam của chính quyền Trump. Chính quyền Biden có thể gây sức ép nhiều hơn đối với Việt Nam trong vấn đề nhân quyền và thương mại, nhưng họ sẽ không để các bất đồng này làm chệch hướng quan hệ hợp tác. Mỹ coi Việt Nam là một yếu tố quan trọng để kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông, và ông Austin chắc chắn sẽ thảo luận về hợp tác tăng cường năng lực hàng hải của Việt Nam.

RFI : Có thể hiểu Singapore và Philippines được chọn là điểm đến cho chuyến công du của bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, còn tại sao là Việt Nam ?

N. T. : Trong Hướng dẫn chiến lược an quốc gia tạm thời của Mỹ, được công bố tháng 03/2021, Mỹ tuyên bố sẽ tăng cường quan hệ đối tác với Singapore, Việt Nam và các quốc gia khác thuộc ASEAN. Đây là điều đáng chú ý khi Thái Lan và Philippines, hai nước có quan hệ đồng minh quân sự với Mỹ, lại không được nhắc đến cụ thể. Điều đó cho thấy Mỹ đánh giá cao mối quan hệ hợp tác an ninh với Việt Nam.

Ngoài ra, chuyến thăm Việt Nam và Singapore còn cho thấy sự chú ý của chính quyền Biden đến tranh chấp Biển Đông. Việt Nam là bên tham gia tranh chấp có năng lực quốc phòng và ý chí chính trị để sẵn sàng đối đầu với Trung Quốc trên Biển Đông.

Singapore tuy không phải là bên có tranh chấp, nhưng theo đuổi lập trường cân bằng giữa Mỹ và Trung Quốc. Ngoài ra, Sinagpore cho phép Mỹ tiếp cận các căn cứ không quân và hải quân của Singapore, đồng thời cung cấp hỗ trợ hậu cần cho lực lượng Mỹ, tạo điều kiện cho Mỹ triển khai lực lượng trên Biển Đông.

Trong khi đó, quan hệ Mỹ-Philippines gặp nhiều trắc trở do chính sách xích lại gần Bắc Kinh của tổng thống Duterte. Thái Lan không phải là bên tranh chấp và cũng có xu hướng thân thiết hơn với Trung Quốc trong những năm gần đây.

RFI : Trong mỗi cuộc họp gần đây, Việt Nam đều đề cập đến vấn đề cung cấp vac-xin và chuyển giao công nghệ sản xuất. Tổng thống Biden khẳng định không tiến hành ngoại giao vac-xin như Trung Quốc mà muốn giúp cả thế giới chống dịch. Nhưng liệu có thể nói là “ngoại giao vac-xin” của Mỹ đang thành công ở Việt Nam không ? Vấn đề này có giúp tăng cường mối quan hệ giữa hai nước ?

N. T. : Cho đến nay, Mỹ đã tặng Việt Nam 5 triệu liều vac-xin Moderna, đưa nước này trở thành quốc gia tặng nhiều vac-xin nhất cho Việt Nam. Ngoài ra, trong kế hoạch của chính quyền Biden chia sẻ 80 triệu liều vac-xin cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, Việt Nam cũng nằm trong danh sách các quốc gia được ưu tiên nhận trực tiếp hoặc thông qua cơ chế COVAX. Sự hỗ trợ kịp thời của Mỹ đối với Việt Nam, nhất là trong hoàn cảnh Việt Nam đang phải đối phó với số ca nhiễm tăng kỷ lục, sẽ giúp tăng cường lòng tin và thắt chặt hợp tác giữa hai nước.

Tuy nhiên, Mỹ còn có thể làm được nhiều hơn trong hoạt động ngoại giao vac-xin tại Việt Nam. Cụ thể, Mỹ và Việt Nam có thể tiến hành đàm phán về việc chuyển giao công nghệ sản xuất vac-xin để Việt Nam có thể sản xuất trong nước hoặc ít nhất đóng gói vac-xin của Mỹ. Như vậy sẽ giúp giảm thời gian chờ đợi, mở rộng khả năng tiếp cận vac-xin của người dân Việt Nam, đồng thời ứng phó với tình huống xuất hiện thêm biến thể của virus SARS-CoV-2. Hiện nay, đã có một công ty của Việt Nam đang đàm phán với một công ty của Mỹ về việc chuyển giao công nghệ sản xuất vac-xin mRNA. Phía Việt Nam chắc chắn sẽ đưa vấn đề này ra thảo luận trong chuyến thăm của bộ trưởng Quốc Phòng Austin.

RFI : Cũng trong thời gian này, thứ trưởng Ngoại Giao Mỹ cũng đến Trung Quốc và được cho là sẽ trao đổi thẳng thắn những vấn đề mà Washington quan tâm, từ nhân quyền đến an ninh khu vực, có lẽ có cả Biển Đông. Liệu những “quan ngại”, “phản đối” của Mỹ có càng khiến cho chính quyền Trung Quốc thêm quyết tâm không buông bỏ những yêu sách chủ quyền của họ ở Biển Đông ?

N. T. : Tôi cho rằng căng thẳng về những “quan ngại” và “phản đối” của Mỹ sẽ không làm Trung Quốc chùn bước, mà thậm chí có thể khiến Trung Quốc tìm cách thúc đẩy hơn nữa các yêu sách chủ quyền của mình trên Biển Đông.

Thứ nhất, giới lãnh đạo Trung Quốc tin rằng Trung Quốc đang có lợi thế lớn trong cuộc cạnh tranh với Mỹ. Họ tin vào cái họ cho là tính ưu việt của mô hình quản lý và điều hành kinh tế của Trung Quốc, trong đó đảng Cộng Sản Trung Quốc nắm quyền kiểm soát toàn bộ, so với mô hình dân chủ với nền kinh tế thị trường tự do của Mỹ và phương Tây. Đại dịch Covid-19 và phản ứng yếu kém ban đầu của Mỹ càng khiến họ tin tưởng hơn vào nhận định trên. Như vậy, những chỉ trích của Mỹ sẽ không đủ để khiến Trung Quốc thay đổi đường lối, nhất là khi quan hệ hai bên vẫn rất căng thẳng sau khi Mỹ cáo buộc Trung Quốc tiến hành các cuộc tấn công mạng nhằm vào công ty Microsoft.

Thứ hai, Trung Quốc coi Biển Đông là vấn đề thuộc lợi ích cốt lõi của nước này. Bất chấp phản đối của cộng đồng quốc tế, Trung Quốc nhìn chung vẫn không thay đổi các yêu sách chủ quyền của họ trên Biển Đông và tiếp tục gây sức ép đối với các bên tuyên bố chủ quyền khác, trong đó có Việt Nam. Kể cả khi phải vật lộn chống đại dịch Covid-19 hồi đầu năm 2020, Trung Quốc vẫn tăng cường sự hiện diện của mình thông qua tuần tra và quấy nhiễu hoạt động của các nước tuyên bố chủ quyền khác trên Biển Đông.

Thứ ba, giới lãnh đạo Trung Quốc nhận ra rằng cửa sổ cơ hội của họ để đạt được các mục tiêu địa-chiến lược, trong đó có tạo lập quyền kiểm soát tại Biển Đông, đang thu hẹp lại do chính các vấn đề trong nội bộ. Nền kinh tế của Trung Quốc đang bước vào giai đoạn chuyển đổi sang một mô hình tăng trưởng mới dựa nhiều vào tiêu dùng nội địa và đổi mới công nghệ, nên trong những năm tới sẽ khó có thể đạt được mức tăng trưởng ấn tượng như trong những năm 2000.

Trung Quốc cũng đối mặt với dân số đang già hóa nhanh chóng trong khi nước này vẫn chưa phải là quốc gia có thu nhập cao. Điều đó có nghĩa là nước này sẽ phải dồn nhiều nguồn lực cho hệ thống chăm sóc sức khỏe và an sinh xã hội trong tương lai. Hơn nữa, quan hệ đi xuống với Mỹ và nhiều đồng minh của Mỹ có nghĩa là Trung Quốc sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc tiếp cận các công nghệ hiện đại của Mỹ và đồng minh. Nhận thấy không còn nhiều thời gian, Trung Quốc có thể sẽ tích cực thúc đẩy các yêu sách chủ quyền của mình trong thời gian tới, đồng nghĩa với tình hình Biển Đông sẽ tiếp tục căng thẳng.