COC và câu chuyện kẻ thắng, người thua

04 Tháng Năm 20177:25 CH(Xem: 8061)

"VĂN HÓA ONLINE-CALIFORNIA"  THỨ  SÁU 05  MAY  2017


image008

Lãnh đạo các nước Hiệp Hội Các Nước Đông Nam Á tại thượng đỉnh ASEAN lần thứ 30, Manila, Philippines, ngày 28/4/2017.REUTERS/Erik De Castro


COC và câu chuyện kẻ thắng, người thua


image009Tiến sĩ Trần Công Trục, ảnh do tác giả cung cấp.


30/04/17


(GDVN) - COC khó có thể sớm được thông qua, trừ phi Trung Quốc thay đổi yêu sách phi lý của họ hoặc các bên đồng lòng bàn đến phương án tạm thời gạt vấn đề chủ quyền...


Manila hiện đang trong không khí hối hả, tấp nập, với những thông tin được phát ra từ các phiên họp, đàm phán, thương thảo… xoay quanh Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 30.


Đặc biệt là những thông tin lên quan đến nội dung COC đang gây chú ý đặc biệt, bởi nó vừa có tính thời sự, vừa là vấn đề pháp lý, chính trị nổi bật nhất trong chính trường khu vực đã kéo dài hơn thập kỷ qua…


Trong số đó, chúng tôi đặc biệt lưu ý và muốn làm sáng tỏ ý kiến cho rằng:


“Việt Nam sẽ thua nếu có COC, với lập luận Hoàng Sa sẽ bị Trung Quốc gạt khỏi COC, nếu có, vì đây là vấn đề song phương Việt Nam - Trung Quốc, hoặc tệ hơn là Trung Quốc phủ nhận mọi tranh chấp ở Hoàng Sa…” được đăng tải trên Forbes ngày 27/4/2017. [1]


Chúng tôi xin nêu và phân tích một số nội dung chủ yếu như sau:


1. Mục đích và tiến trình xây dựng COC:


Một lần nữa xin được nhắc lại điều này, mặc dù chúng tôi đã trình bày khá đầy đủ trong bài: “COC là Bộ Luật Biển khu vực?” đăng trên Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam ngày 21/4/2017:


Ngày 04/11/2002, tại Hội nghị thượng đỉnh Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) lần thứ 8 tổ chức ở Phnom Penh, Campuchia, các nước ASEAN và Trung Quốc đã ký Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC).


Thực chất đây chỉ là một văn kiện chính trị được coi là một giải pháp tình thế để tạm thời giúp vượt qua một số bất đồng trong đàm phán xây dựng COC vào thời điểm đó. 


Vì vậy, ngay sau khi ký kết, để hiện thực hóa các quy định của DOC, các nước ASEAN và Trung Quốc đã thành lập hai cơ chế là: Hội nghị quan chức cấp cao ASEAN - Trung Quốc về DOC (SOM ASEAN - Trung Quốc) và Nhóm Công tác chung ASEAN - Trung Quốc về thực hiện DOC (ACJWG).  


Theo Quy chế làm việc, ACJWG được giao nhiệm vụ đề xuất lên SOM ASEAN - Trung Quốc các khuyến nghị liên quan trong các lĩnh vực mà DOC đã đề cập và xây dựng Bản Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC. 


Từ năm 2005 đến nay, Nhóm Công tác chung đã tổ chức sáu cuộc họp; trong đó, cuộc họp lần thứ tư tại Hà Nội (tháng 4/2010), cuộc họp thứ năm tại Côn Minh, Trung Quốc (tháng 12/2010) và cuộc họp lần thứ sáu tại Indonesia (tháng 4/2011). 


Tại Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN - Trung Quốc (22/7/2011), hai bên đã thông qua Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC; 


Cũng tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Trung Quốc lần thứ 13 tổ chức tại Hà Nội ngày 29/10/2010, lãnh đạo cấp cao ASEAN và Trung Quốc khẳng định lại cam kết triển khai đầy đủ, hiệu quả DOC;


Đồng thời hướng tới thông qua Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) trên cơ sở đồng thuận, qua đó góp phần duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực; hoan nghênh những tiến triển đạt được trong lĩnh vực này trong thời gian vừa qua.  


Trong năm 2012 Campuchia giữ vai trò Chủ tịch ASEAN, an ninh Biển Đông là chủ đề thu hút sự chú ý rất lớn của các Hội nghị.


Theo đó, cùng với các vấn đề quan trọng khác, lãnh đạo các nước ASEAN và các nước đối tác cũng nêu rõ sự cần thiết phải xây dựng và thông qua COC. 


Ngày 20/7/2012, Ngoại trưởng các nước ASEAN đã ra Tuyên bố “Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về Biển Đông” nêu rõ, thực hiện đầy đủ DOC (năm 2002), Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC (năm 2011) và sớm đạt được COC. 


Tuyên bố coi đây là bước đi cấp thiết trong tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN dựa trên 3 trụ cột: chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội vào năm 2015.


Đồng thời, điều này tạo tiền đề để giải quyết triệt để và lâu dài các tranh chấp phức tạp, duy trì hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải trên Biển Đông nói riêng, khu vực và thế giới nói chung.  


Theo đó, ASEAN cùng Trung Quốc cần sớm xây dựng và ban hành COC mang tính ràng buộc pháp lý, khắc phục những điểm bất cập của DOC, dựa trên nền tảng luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS, TAC và các văn bản pháp lý liên quan khác.


2. COC nếu được thông qua sẽ không có kẻ thắng, người thua. 


Căn cứ vào mục đích và tiến trình xây dựng COC đã được giới thiệu tóm tắt nói trên, chúng tôi có thể khẳng định rằng COC là một văn bản quy phạm pháp luật nhằm điều chỉnh các loại quan hệ diễn ra trong khu vực Biển Đông. 


Đây là căn cứ pháp lý để giải quyết các tranh chấp phức tạp về các quyền và lợi ích giữa các quốc gia, các thể nhân, tự nhiên nhân, các tổ chức,... 


Trong tình hình tranh chấp phức tạp hiện nay, Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông là văn bản mà hầu hết cộng đồng khu vực và quốc tế đều mong muốn sơm được ký kết giữa ASEAN và Trung Quốc. 


Với tất cả những quy định pháp lý đủ để điều chỉnh có hiệu quả mọi quan hệ, tranh chấp diễn ra trong Biển Đông, COC có thể được coi là một bộ Luật Biển khu vực, trong đó bắt buộc phải bao hàm đầy đủ các Chương, Mục, Điều khoản rất cụ thể, chặt chẽ và rõ ràng. 


Hơn nữa, các nội dung đó phải được các bên liên quan đàm phán, nhất trí thông qua. Nếu có bất kỳ một bên tham gia nào không nhất trí đối với một số nội dung nào đó thì COC sẽ không thể ra đời được.


Vì vậy, các bên tham gia ký kết phải trải qua một quá trình thương thảo để đi đến thống nhất hoàn toàn nội dung cần thiết trên cơ sở dung hòa được tất cả các ý kiến, quan điểm khác nhau.


Nhất là các yêu sách có liên quan đến phạm vi điều chỉnh;  chủ thể, đối tượng điều chỉnh; quyền hạn và nghĩa vụ của các thành viên….Trong đó trở ngại lớn nhất, theo chúng tôi, đó là việc thống nhất xác định phạm vi điều chỉnh của COC. 


Bởi vì, các bên tham gia ký kết phải thống nhất phạm vi áp dụng của COC đến đâu, bao gồm toàn bộ Biển Đông hay chỉ một phần nào đó thôi?


Nó có bao gồm tất cả các đảo và vùng nước bên ngoài ranh giới 200 hải lý tính từ đường cơ sở, lãnh hải của các quốc gia ven biển và các đảo ở Biển Đông không? 


Cần phân định rõ khu vực tranh chấp và không tranh chấp, xác định rõ những hoạt động được phép và không được phép thực hiện tại khu vực tranh chấp;


Đặc biệt là tôn trọng vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của quốc gia ven biển, quyền tự do và an ninh hàng hải, an ninh hàng không tại Biển Đông phù hợp với quy định của UNCLOS1982.  


Khi xác định phạm vi này nếu tranh cãi nhau về quyền thụ đắc lãnh thổ đối với 2 quần đảo này thì chắc sẽ khó đi đến thống nhất được.


Đó là còn chưa tính đến việc giải thích và áp dung UNCLOS khác nhau có liên quan đến hiệu lực của các thực thể địa lý khi xác định phạm vi các vùng biển và thềm lục địa của chúng.


Và đặc biệt là yêu sách phi lý của Trung Quốc coi 90% Biển Đông nằm trong đường biên giới biển của họ và coi quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam là lãnh thổ của họ, không có vấn đề tranh chấp, không phải là đối tượng để đàm phán….


Nếu Trung Quốc vẫn khăng khăng giữ yêu sách phi lý của họ và tìm mọi thủ đoạn để hợp thức hóa các yêu sách đó thì chắc chắn sẽ khó có thể thống nhất được nội dung COC một sớm một chiều.  


Trừ phi tất cả “các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ làm dịu mối hận thù ở Biển Đông trong Hội nghị cấp cao tại Manila” như ý kiến của một ai đó đã từng nhận định theo chiều hướng cho rằng “làm dịu mối hận thù” đồng nghĩa với sự “đầu hàng, khuất phục” trước những hành động của Trung Quốc.


Bắc Kinh đã và đang vi phạm nghiêm trọng các quyền hợp pháp của các quốc gia ở xung quanh Biển Đông và chà đạp lên lợi ích chính đáng của các quốc gia khác trong khu vực cũng  như ngoài khu vực, như:


Dùng vũ lực để đánh chiếm lãnh thổ thuộc chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và một phần quần đảo Trường Sa; đã và đang tiến hành xây dựng đảo nhân tạo trên các thực thể ở 2 quần đảo này;


Trung Quốc đang thực hiện “quân sự hóa” Biển Đông, tạo nên tình trạng chạy đua vũ trang trong khu vực, đe dọa đến an ninh an toàn hàng hải hàng không trong Biển Đông, uy hiếp nền hòa bình, ổn định, hợp tác phát triển của khu vực…


Chúng tôi không theo chiều hướng bi quan này mà ngược lại, chúng tôi tin rằng các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ kiên trì nỗ lực đàm phán hòa bình với phía Trung Quốc để giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình. 


Trước mắt là phải thống nhất được nội dung của COC, một văn bản quy phạm pháp luật quan trọng có hiệu lực điều chỉnh mọi mối quan hệ trong Biển Đông đang đứng trước nguy cơ xung đột, chiến tranh… 


Như vậy, theo tôi, đa số các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ áp dụng phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”; nghĩa là khôn khéo, mềm mỏng về mặt sách lược, nhưng kiên định vững vàng về chiến lược trong ứng xử với Trung Quốc. 


Tất nhiên cũng có thể sẽ có một vài nhà lãnh đạo nào đó, vì lợi ích chính trị, kinh tế trong quan hệ với Trung Quốc mà đi ngược lại nguyên vọng chung của cộng đồng khu vực. 


Nhưng, nhiều nhà lãnh đạo chân chính của các quốc gia trong khu vực vẫn giữ vững lập trường quyết bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của tất cả các quốc gia, trên nguyên tắc thượng tôn pháp luật và có trách nhiệm duy trì đối thoại vì môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực.


Từ những phân tích nói trên, chúng tôi cho rằng COC khó có thể sớm được thông qua, trừ phi Trung Quốc thay đổi yêu sách phi lý của họ hoặc các bên đồng lòng bàn đến phương án tạm thời gạt vấn đề chủ quyền ra ngoài COC; mọi quy định của COC không làm thay đổi yêu sách chủ quyền của các quốc gia liên quan; vấn đề này sẽ được bàn thảo ở một diễn đàn khác. 


Nếu được như vậy, một khi COC được thống nhất thông qua sẽ không có chuyện người thắng, kẻ thua. Tất cả đều thắng. 


Trên tinh thần đó, chúng tôi hy vọng Hội nghị thượng đỉnh lần này sẽ vẫn tiếp tục giữ vững và bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của tất cả các quốc gia trên nguyên tắc thượng tôn pháp luật.


Mà trước hết, dù khó khăn đến đâu cũng vẫn nên duy trì kênh đối thoại, đàm phán hòa bình để từng bước tạo sự đồng thuận, đoàn kết, sớm có được một bộ quy tắc ứng xử trong Biên Đông như kỳ vọng của cả cộng đồng khu vực và quốc tế trong hơn mấy thập kỷ qua./.


Tài liệu tham khảo:


[1]https://www.forbes.com/sites/ralphjennings/2017/04/27/vietnam-will-lose-the-most-from-a-code-of-conduct-in-the-south-china-sea/#2dd19d7462a0


TS Trần Công Trục
11 Tháng Tư 2016(Xem: 8265)
"Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter sẽ tới thăm các địa điểm ở Philippines, nơi Mỹ dự tính đồn trú binh sĩ, trong đó có một căn cứ gần biển Đông.Kênh CNN hôm nay đưa tin rằng ông Carter sẽ tới thăm một căn cứ cách Trường Sa khoảng 160 km".
07 Tháng Tư 2016(Xem: 8585)
"Phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở thủ đô Washington, ông Carter nói rằng "trong năm qua Trung Quốc là quốc gia hiếu chiến nhất” trong khu vực, và Mỹ “đang phản ứng đơn phương theo khuôn khổ của việc tái cân bằng”.
05 Tháng Tư 2016(Xem: 8707)
"Bất chấp các cảnh báo từ Bắc Kinh, chính quyền Nhật Bản vẫn giữ nguyên lập trường đưa nguy cơ xung đột gia tăng tại Biển Đông vào Tuyên bố chung của thượng đỉnh lần thứ 42 của khối G7, sẽ diễn ra trong hai ngày 26 và 27/05/2016 tại Nhật Bản".
31 Tháng Ba 2016(Xem: 8566)
"Việc Mỹ tuần tra bên trong 12 hải lý đá Xu Bi, Vành Khăn ở Trường Sa hay đảo Tri Tôn ở Hoàng Sa hoàn toàn đúng luật, lại có tác dụng phá âm mưu hiện thực hóa đường lưỡi bò bằng yêu sách ngầm 200 hải lý vùng đặc quyền kinh tế mà Trung Quốc giăng ra, tại sao phải do dự khi lên tiếng ủng hộ, bảo vệ hành động ấy?" - "Trung Quốc đẩy nhanh quân sự hỏa Biển Đông. Trong hình là một chi đội tàu khu trục Hạm đội Nam Hải, Hải quân Trung Quốc tiến hành tập trận đối kháng thực binh bắn đạn thật ở Biển Đông từ ngày 17 - 21/2/2016".
29 Tháng Ba 2016(Xem: 8514)
- "Theo hãng tin Anh Reuters, trong một bản thông cáo được bộ Quốc Phòng Trung Quốc công bố hôm qua, bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc đã nhấn mạnh rằng quân đội hai nước nên « tăng cường các chuyến thăm cấp cao và trao đổi chiến lược, nâng cao tình hữu nghị, củng cố hoạt động giao lưu quốc phòng biên giới và hợp tác thiết thực trên vấn đề tham gia chiến dịch gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc, nghiên cứu khoa học quân sự và công nghiệp quốc phòng ».
27 Tháng Ba 2016(Xem: 10521)
Ảnh trái: Tham vọng "chiếm nước" dòng chảy nguyên thủy của sông Mekong bắt nguồn từ rặng núi Himalaysa xuống đất Trung Quốc gọi là sông Lan Thương. Trung Quốc xây một loạt chuỗi đập thượng nguồn khổng lồ tiêu biểu là đập Cảnh Hồng (Jinghong) ở sông Lan Thương kéo xuống các đập ở Lào (Xayabouri), ở Thái, ở Cambodia, đe dọa trực tiếp đồng bằng vựa lúa sông Cữu Long. Ảnh phải: tham vọng "chiếm đất"(đảo, đá)ở Biển Đông của Trung Quốc. VĂN HÓA minh họa.
24 Tháng Ba 2016(Xem: 8453)
"Theo hãng tin Đài Loan CNA, có khoảng một chục phương tiện truyền thông ngoại quốc được một chiếc phi cơ vận tải quân sự C-130 chở đến Ba Bình (mà Đài Loan đặt tên là Thái Bình), thực thể địa lý tự nhiên lớn nhất ở vùng Trường Sa : hai đài truyền hình CNN và Al-Jazeera, ba tờ báo Wall Street Journal, Financial Times, Yomiuri Shimbun cùng các hãng thông tấn AP, AFP, Reuters, Bloomberg và Kyodo".
22 Tháng Ba 2016(Xem: 8350)
"Tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông, những diễn biến mới nhất về hành động phi pháp của Trung Quốc là nội dung hội thảo “Tranh chấp lãnh thổ và luật hòa bình trong thời toàn cầu hóa” tại Học viện Tư pháp Liên bang Nga hôm 21/3. Hơn 100 chuyên gia chuyên gia, học giả, nhà Việt Nam học của Nga và quốc tế tham gia sự kiện do Học viện Tư pháp Nga thuộc Tòa án Tối cao Liên bang Nga tổ chức". - Đài Loan sẽ đưa báo chí ra thăm đảo Ba Bình
17 Tháng Ba 2016(Xem: 8401)
"Vương Hàn Linh, Giáo sư thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Trung Quốc nói với South China Morning Post: "Khuyến khích các tàu cá tham gia bảo vệ quyền lợi hàng hải là rất phổ biến trong các nước Đông Nam Á như Việt Nam và Philippines, bởi vì điều này không bị luật pháp quốc tế, Luật Biển cấm đoán".
13 Tháng Ba 2016(Xem: 8800)
"Một tấm bản đồ toàn bộ Biển Đông được Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế CSIS, trụ sở tại Washington công bố vào cuối tháng Hai, đã nêu bật tầm hoạt động của các loại tên lửa và chiến đấu cơ mà Trung Quốc đã triển khai tại vùng Hoàng Sa và Trường Sa, cũng như các loại thiết bị radar mà Bắc Kinh đang rốt ráo lắp đặt".
03 Tháng Ba 2016(Xem: 8153)
"Bloomberg ngày 3/3 dẫn lời cựu Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad cho rằng, các nước ASEAN nên tránh đối đầu quân sự với Trung Quốc trên Biển Đông vì sức mạnh tuyệt đối của họ. Các bên liên quan nên tìm cách giải quyết tranh chấp chủ quyền - hàng hải với Bắc Kinh thông qua đối thoại, đàm phán hòa bình".
25 Tháng Hai 2016(Xem: 9509)
1. Tình hình biển Đông Trung Quốc bành trướng bằng thủ đoạn "cắt xúc xích". 2. USS Lassen-82 xuyên qua khu vực 12 hải lý quanh đảo Xu Bi ra sao? 3. TQ khánh thành sân bay Chữ Thập phi pháp. 4. USS Curtis Wilbur xâm nhập 12 hải lý đảo Triton. 5. Cận cảnh HQ-9 và cơ sở quân sự phi pháp của Trung Quốc ở đảo Phú Lâm. 6. Trung Quốc đặt radar phi pháp ở đảo nhân tạo Châu Viên. 7.Trung Quốc tặng Campuchia 2 chiến hạm. 8. Hải quân Campuchia sẽ thao dượt với các tàu Trung Quốc. 9. Tư lệnh Thái Bình Dương Mỹ kêu gọi dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí cho VN
21 Tháng Hai 2016(Xem: 8307)
"Việc Trung Quốc có kéo tên lửa đối hạm ra triển khai ở Biển Đông hay không, theo ông Kiệt sẽ phụ thuộc vào cái gọi là "mức độ khiêu khích từ phía Mỹ". Nói cách khác, Trung Quốc đang chờ một cái cớ từ Mỹ, như vụ tuần tra đảo Tri Tôn hay đá Xu Bi. Còn kế hoạch họ đã chuẩn bị sẵn từ lâu - PV". Ảnh: Các cứ điểm hỏa tiễn trên đảo Phú Lâm. Photo Fox News 14 Feb 16.
16 Tháng Hai 2016(Xem: 10046)
"Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ (CSIS) dự báo, đến năm 2030 Biển Đông gần như sẽ trở thành ao nhà của Trung Quốc. Đó là hệ quả của sự hiện diện gần như liên tục của Trung Quốc. Điều này sẽ bẻ gẫy trật tự an ninh khu vực sau Chiến tranh Thế giới thứ II".