Không ảnh cho thấy các điểm xậm là cột bê tông mà Trung Quốc cho xây trên bãi Scarborough Shoal (Biển Đông). Ảnh chụp ngày 31/08/2013, do Bộ Quốc phòng Philippines cung cấp ngày 03/09/2013.
REUTERS/BỘ QUỐC PHÒNG PHILIPPINES
RFI
Vừa qua,
Philippines tố cáo Trung Quốc xây nhiều khối bê tông ở bãi đá Scarborough, nơi
đang có tranh chấp chủ quyền giữa Manila và Bắc Kinh. Trong một tài liệu gửi
các cơ quan truyền thông, ngày 04/09/2013, giáo sư Carlyle Thayer, chuyên gia
về Châu Á, thuộc học viện Quốc phòng Úc, đưa ra những nhận định về cách hành xử
của Trung Quốc và khả năng phản ứng của Philippines.
Các bức ảnh vệ tinh ngày 31/08/2013, chụp các khối bê tông ở bãi đá Scarborough là một bước phát triển mới. Điều này cho thấy Trung Quốc có các hành động lén lút để khẳng định chủ quyền của mình. Đương nhiên, đây là một sự vi phạm nghiêm trọng tinh thần và nội dung Tuyên bố về ứng xử của các bên tại Biển Đông năm 2002 – DOC. Vào lúc này, không rõ là các khối bê tông đó sẽ được dùng để neo các tàu đánh cá Trung Quốc hay đây là nền móng cho các công trình xây dựng kiên cố hơn. Phía Philippines nêu ra những diễn tiến tương tự tại bãi đá Vành Khăn (Mischief Reef) trong năm 1994-1995 khi Trung Quốc biến đổi những khu nhà cho ngư dân trú tránh thời tiết xấu thành những cơ sở được gia cố vững chắc phục vụ mục đích quân sự.
Manila không thể làm gì được trước biến chuyển này ngoài việc đưa ra một phản đối ngoại giao đối với chính quyền Trung Quốc và làm cho cộng đồng quốc tế cũng như các thành viên ASEAN biết đến diễn tiến này.
Các hoạt động xây dựng của Trung Quốc xẩy ra ngay trước khi có cuộc họp lần thứ 6 ở cấp chuyên gia cao cấp Trung Quốc – ASEAN và cuộc họp lần thứ 9 của Nhóm công tác hỗn hợp về việc thực thi DOC tại Tô Châu (Suzhou), tỉnh Giang Tô (Jiangsu), dự kiến vào các ngày 14-15/09. Theo nhận định của tôi, Trung Quốc đã tính thời điểm để tiến hành các hoạt động xây dựng trùng hợp với các cuộc họp nói trên. Nếu phía Philippines phản đối quá mạnh, Trung Quốc có thể hủy bỏ các cuộc gặp và nói rằng Manila vi phạm tinh thần DOC hoặc Philippines có thể lo ngại lên tiếng phản đối quá mạnh thì sẽ làm phật ý các đồng nghiệp thành viên ASEAN đã đầu tư rất nhiều vào các cuộc họp sắp tới. Trung Quốc sử dụng chính sách chia rẽ. Bất kể Trung Quốc thực hiện chính sách này như thế nào nhưng họ thu được lợi bởi vì dần dần, Trung Quốc kiểm soát bãi đá Scarborough.
Rõ ràng là Trung Quốc dành cho Philippines một sự « chú ý đặc biệt ». Không có một sự cố nào cho thấy rõ hơn là phản ứng của Trung Quốc đối với thông báo của Tổng thống Benigno Aquino cho biết ông có ý định dự Triển lãm Trung Quốc – ASEAN – CAEXPO lần thứ 10 ở Nam Ninh, (03-06/09) với tư cách khách mời chính thức của Triển lãm này. Thông thường, nước là « khách mời danh dự » của CAEXPO cử người đứng đầu chính phủ hoặc nguyên thủ tham dự. Năm nay, đến lượt Philippines. Thế nhưng, chỉ vài giờ sau thông báo của Tổng thống Aquino, Trung Quốc đã đáp lại, đề nghị lùi chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Aquino vào « một thời điểm phù hợp hơn ». Sau đó, các quan chức Philippines tiết lộ rằng Trung Quốc đòi Philippines từ bỏ vụ kiện tại Tòa án Trọng tài như là một trong những điều kiện cho chuyến viếng thăm của ông Aquino.
Kế hoạch duy nhất trong tương lai là Tuyên bố tầm nhìn chung Philippines – Mỹ ngày 22/08. Bản tuyên bố chung có điều khoản nói về việc thành lập một đơn vị hỗn hợp « bảo đảm tự do lưu thông hàng hải và cùng tiến hành bảo vệ lãnh thổ chủ quyền của mỗi quốc gia ». Không may cho Manila, các hành động của Trung Quốc xẩy ra trước khi lực lượng hỗn hợp được thành lập. Dù sao đi nữa, ít có khả năng Hoa Kỳ dung thứ việc sử dụng vũ lực nhắm vào các cơ sở của Trung Quốc. Ba tàu bán quân sự của Trung Quốc vẫn còn đậu tại bãi đá Scarborough và không cho tàu đánh cá Philippines và tàu Hải quân Philippines tiếp cận khu vực này./
