Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 18/09/2013
Nhân dịp Ngày Quốc Tế Dân Chủ (International Day of Democracy) 15 tháng 9, hôm nay nhiều chục nhà lập pháp từ 18 quốc gia dân chủ trên thế giới tề tựu ở Quốc Hội Hoa Kỳ để chia sẻ kinh nghiệm và bàn luận kế hoạch đẩy rộng trào lưu dân chủ toàn thế giới.
Trong số quan khách tham dự, tôi quý nhất là Bà Natalia Gherman, Phó Thủ Tướng kiêm Ngoại Trưởng và đặc trách Hội Nhập Âu Châu của Moldova, một quốc gia nhỏ bé với dân số chỉ ngót nghét 3.5 triệu người. Quốc gia này thoát khỏi ách thống trị của Liên Xô và tuyên bố độc lập năm 1991, nhưng đến nay vẫn bị áp lực nặng nề từ anh hàng xóm khổng lồ. Để bảo toàn nền độc lập và dân chủ, Moldova quyết tâm hội nhập vào cộng đồng Âu Châu. Nga trừng phạt bằng áp lực chính trị và bao vây kinh tế.
Dù nhỏ bé và nghèo nhất Âu Châu, Moldova vẫn không chùng bước. Bà Gherman tuyên bố: “Chúng tôi sẽ chiến thắng.” Cách đây hai năm một số quốc gia dân chủ đã hợp sức hỗ trợ cho nhân dân Moldova trước cuộc đọ sức bất cân xứng.
Biết bao người Việt ở hải ngoại và ở trong nước cũng thiết tha với dân chủ. Thế mà hơn 38 năm trôi qua, cuộc tranh đấu cho dân chủ của chúng ta vẫn còn dậm chân tại chỗ. Hay là chúng ta làm chưa đúng việc?
Thế, đâu là việc đúng?
Chỉ có dân chủ khi thế và lực của dân vững mạnh hơn thế và lực của chế độ, vững mạnh đến mức người dân có thể sa thải chế độ nào họ không thích và thiết lập chế độ mà họ mong muốn.
Tham luận đoàn gồm các nhà lập pháp từ nhiều quốc gia dân chủ, Quốc Hội Hoa Kỳ, ngày 18/09/13 (ảnh BPSOS)
Muốn thế thì dân trước hết phải có ý thức và ý chí để tự bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Thiếu ý thức và ý chí thì người ta sẽ tiếp tục trong tư thế quỳ, chứ chưa thể từ từ đứng thẳng lên để rồi vươn vai hành động. Ý thức và ý chí ấy tôi gọi là dân khí.
Đứng lên rồi, họ lại còn phải tập hợp để tạo thế và tổ chức để tạo lực. Và điều này chỉ xảy ra khi có một đội ngũ tiên phong đủ đông và đủ vững chãi để xúc tác. Và đội ngũ tiên phong này lại cần có những tổ chức làm phương tiện huy động quần chúng. Các tổ chức như vậy được gọi là tổ chức xã hội công dân.
Như thế, những ai mưu cầu dân chủ cho đất nước thì nhất thiết phải cùng lúc phát huy ba yếu tố nền tảng cho dân chủ: dân khí, đội ngũ tiên phong, và các tổ chức xã hội công dân. Nền tảng ấy, chúng ta phải đổ công xây dựng và bảo tồn chứ không thể khác hơn, không thể tự dưng mà có.
Có người đã hiểu lầm rằng cứ đẩy lùi độc tài thì dân chủ sẽ đến. Họ không đặt trọng tâm vào việc xây dựng các yếu tố nền tảng ấy và nhiều khi còn làm cho chúng mai một đi: dân hoang mang và mất niềm tin vì chỉ nhận được lời hô hào thay vì những hướng dẫn đích đáng và yểm trợ hiệu quả; đội ngũ tiên phong hao tổn dần vì bị đẩy vào thế trơ trụi một mình trước bạo lực; các nhóm xã hội công dân vừa nhen nhúm đã sớm tàn lụi vì bị xâm nhập, giành, kéo bởi đảng này, tổ chức kia từ hải ngoại.
Chúng ta có thể ví von dân chủ như ánh sáng và độc tài như bóng tối. Nếu quan niệm rằng cứ chống bóng tối, ắt ánh sáng sẽ đến, thì sẽ chẳng bao giờ thoát khỏi tăm tối cho dù đến khi sức mòn lực kiệt. Chỉ khi nào chúng ta đem ánh sáng đến thì bóng tối tự nó lùi đi. Cũng vậy, chỉ tập trung chống độc tài thì sẽ chẳng bao giờ có dân chủ. Chỉ khi nào chúng ta từng bước xây dựng nền tảng dân chủ, thì độc tài tự nó từng bước lùi đi.
Tư duy sai thì sẽ chọn sai việc.
Làm sai việc thì sẽ không đạt kết quả mong muốn.
Sau hơn 38 năm miệt mài mà chưa đạt kết quả mong muốn, chúng ta phải tự hỏi, hay là đã làm sai việc? Hay là đã miệt mài chống bóng tối với đôi tay không cầm đuốc?
Quan trọng vô cùng là làm đúng việc.
Còn làm cách nào, thì đó là chủ đề của buổi họp mặt hôm nay của các nhà lập pháp đến từ các quốc gia dân chủ trên thế giới. Trong đó có các nền dân chủ lâu đời như Hoa Kỳ, Úc, Đức… và cũng có những nền dân chủ non trẻ như Lithuania, Ba Lan, Moldova… Họ tìm cách để sao mỗi người một bó đuốc, cùng nhau đưa ánh sáng dân chủ đến các nơi còn bị bao phủ bởi bóng tối độc tài. Có những điều nơi họ mà chúng ta cần dày công học hỏi và đổ sức thực hiện.
Vào lúc nghỉ giữa giờ, tôi đến gặp bà Phó Thủ Tướng và Ngoại Trưởng Gherman để ngỏ lời thán phục chính quyền và nhân dân Moldova. Khi chúc bà thành công trong sứ mạng bảo vệ nền dân chủ phôi thai ở đất nước nhỏ bé này, tôi nghĩ thầm, “Tội cho đất nước Việt Nam, đến bao giờ mới được như Moldova?”
Nhìn quanh, tôi thấy hình như mình là người Việt duy nhất ở trong phòng./
