“Chuyện Tình Yêu” (“Historia De Un Amor”, “Histoire D’un Amour”)

03 Tháng Giêng 20196:49 CH(Xem: 7233)

VĂN HÓA ONLINE - THỨ SÁU 04 JAN 2019


image040


https://video.search.yahoo.com/yhs/search?fr=yhs-sz-001&hsimp=yhs-001&hspart=sz&p=Chuy%E1%BB%87n+T%C3%ACnh+Y%C3%AAu+-+Ng%E1%BB%8Dc+Lan#id=2&vid=2895bfe0b88e3160d74940f8e812ee7f&action=click


“Chuyện Tình Yêu” (“Historia De Un Amor”, “Histoire D’un Amour”) – Carlos Eleta Almarán, Francis Blanche, Phạm Duy


Chào các bạn,


Hôm nay mình giới thiệu đến các bạn nhạc phẩm “Chuyện Tình Yêu” (“Historia De Un Amor”, “Histoire D’un Amour”) của Carlos Eleta Almaran, Francis Blanche, lời Việt Phạm Duy.


Carlos Eleta Almarán là nhà soạn nhạc và là một thương gia người Panamanian. Ông sinh ngày 16 tháng 5 năm 1918 tại Panama City. Ông còn được biết đến dưới nghệ danh Carlos Almarán.


Trong hai tập nhạc đầu tiên của ông gồm có: “Nostalgia”“Away From You”, tiếp theo là “A Secret”, “Different Paths”, “Brown Madonna”, “What’s Wrong With You”, “Make It Real”, “One evening”, “Nobody Understands You”, “Finding A Loving”, “The tamborera”, “The Apparition”, “For I Kiss You”, “Forgive Her, Lord”.


Theo như ông kể lại: năm 1955, người vợ của em trai ông (Fernando Eleta Almarán) tên Mercedes bị bệnh nặng trong lúc mang thai, bà biết mình sắp chết nên xin với ông hãy che chở giúp đở cho chồng bà sau khi bà qua đời vì chồng bà sẽ không thể chịu đựng được nỗi đau thương mất mát to lớn này. Ông hứa trong xúc động. Rồi chỉ vài giờ sau nhạc phẩm “Historia De Un Amor” ra đời trong sự xúc động của ông.


image041


Carlos Eleta Almarán và Fernando Eleta Almarán thập niên 1950s.


“Historia De Un Amor” là sáng tạo thành công nhất trong sự nghiệp âm nhạc của Carlos Eleta Almarán. Phiên bản “Historia De Un Amor” thể điệu Bolero của ông được công nhận là một trong những tác phẩm cổ điển lớn của Latin America.


Diễn viên kiêm ca sĩ Leo Marini chọn “Historia De Un Amor” thu âm thời đó và phiên bản này đã phá kỷ lục về số bán.


Ca sĩ Lucho Azcarraga đang trên đường trình diễn ở Venezuela, cũng đã hát “Historia De Un Amor”. Sau khi nghe được, nhà soạn nhạc Luis Arcaraz người Mexico cho nó vào danh sách nằm lòng của dàn nhạc orchestra của ông và làm cho “Historia De Un Amor” (“Story of a Love”) trở thành phổ thông ở Mexico.


Sự thành công của “Historia De Un Amor” (“Story of a Love”) được gom vào soundtrack cho một phim Mexican cùng tên thực hiện năm 1956 do hai diễn viên Emilio Tuero và Libertad Lamarque đóng vai chính. Bài hát được chuyển dịch thành nhiều ngôn ngữ: English, French, Russian, Chinese…v.v…


image042


Hai anh em Carlos Eleta Almarán và Fernando Eleta Almarán.


image043


Carlos Eleta Almarán còn được khẳng định trong thế giới thương mãi của Panama. Cùng với ông Fernando Eleta Almarán, hai anh em ông thành lập đài truyền hình Panamanian đầu tiên. Ông còn là người đở đầu cho hai vô địch quyền Anh, Roberto Mano de Piedra Duran và Pepermint Frazer.


Giữa nhiều công việc bề bộn, ông còn là người nuôi ngựa đua ở nông trại “Haras San Miguel” của ông trong tỉnh Chiriqui. Khi nào có thì giờ nghĩ, ông ngồi xuống đàn Piano và soạn nhạc.


Ông qua đời ngày thứ Tư, 16 tháng 1 năm 2013, hưởng thọ được 94 tuổi. Em trai của ông, Fernando Eleta Almarán qua đời ngày thứ Sáu, 12 tháng 8 năm 2011, hưởng thọ được 90 tuổi.


image044


Francis Blanche.


Francis John White còn có tên Francis Blanche, sinh ngày 20 tháng 7 năm 1921, mất ngày 6 tháng 7 năm 1974 tại Paris; là một nhà văn, diễn viên điện ảnh, ca sĩ, diễn viên hài người Pháp. Ông nổi tiếng trong lĩnh vực điện ảnh của Pháp từ thập niên 1950s đến thập niên 1960s.


Sinh trưởng trong một gia đình nghệ sĩ, đặc biệt trong lĩnh vực kịch nghệ. Từ thập niên 1940s đến thập niên 1950s ông là thành viên của “Branquignols of Robert Dhéry”, nơi mà ông đóng trong vở “Ah! beautiful mustache” năm 1953.


Francis Blanche là nhà viết lời cho khoảng 400 ca khúc gồm nhiều thể loại. Trong số này có các bài hits của ông trong thập niên 1940s như: “Milk Flow”, “Water Flow”, “Bésame Mucho”, “His Song Clouds”, “Prisoner of the Tower”,…


Bài hát nổi tiếng khác của ông, “Histoire D’un Amour” do ông viết lời Pháp từ bài “Historia De Un Amor” cho ca sĩ Dalida trong thập niên 1950s.


Ông qua đời vì bệnh tim mạch ở tuổi 52 và được an táng tại Eze.


“Histoire D’un Amour” (“Historia De Un Amor”) du nhập vào Việt Nam thập niên 1960s được nhạc sĩ Phạm Duy đặt lời Việt dưới tựa đề “Chuyện Tình Yêu”.


image045image046


Nhạc phẩm “Historia De Un Amor” (Tác giả: Carlos Eleta Almarán)


Ya no estas mas a mi lado corazón
En el alma sólo tengo soledad
Y si ya no puedo verte
Por qué Dios me hizo quererte
Para hacerme sufrir mas


Siempre fuiste la razón de mi existir
Adorarte para mi fue religión
En tus besos yo encontraba
El calor que me brindaba
El amor y la pasión


Es la historia de un amor
Como no hay otro igual
Que me hizo comprender
Todo el bien, todo el mal
Que le dio luz a mi vida
Apagándola después
Hay que vida tan obscura
Sin tu amor no viviré


Siempre fuiste la razón de mi existir
Adorarte para mi fue religión
En tus besos yo encontraba
El calor que me brindaba
El amor y la pasión


Es la historia de un amor
Como no hay otro igual
Que me hizo comprender
Todo el bien, todo el mal
Que le dio luz a mi vida
Apagándola después
Hay que vida tan obscura
Sin tu amor no viviré


Siempre fuiste la razón de mi existir
Adorarte para mi fue religión
En tus besos yo encontraba
El calor que me brindaba
El amor y la passion


Bản dịch tiếng Anh:


The Story Of A Love


You’re no longer by my side, my love
There’s only loneliness in my soul
And if I can’t see you anymore
Because God made me to love you
For suffering me more


You were always the reason for my existence
Adoring you was my religion
And in your kisses I found
The warmth that you gave me
The Love and passion


It’s a love story
Like there’s no other
That made me understand
All the good and all the evil
That gave light to my life
Turning it off again
Oh what a dark life
Without your love I won’t survive
A love story


You’re no longer by my side, my love
There’s only loneliness in my soul
And if I can’t see you anymore
Because God made me to love you
For suffering me more


It’s a love story
Like there’s no other
That made me understand
All the good and all the evil
That gave light to my life
Turning it off again
Oh what a dark life
Without your love I won’t survive


You’re no longer by my side, my love
There’s only loneliness in my soul
And if I can’t see you anymore
Because God made me to love you
For suffering me more


Bản dịch tiếng Việt của Trần Đình Hoành:


Một Chuyện Tình


Em không còn bên anh nữa, em yêu
Trong hồn anh chỉ là cô độc
Và nếu anh không thấy em nữa
Vì Chúa tạo anh để yêu em
Cho anh thêm đau khổ


Em đã luôn là lý do của đời anh
Sùng bái em là đạo của anh
Và trong những nụ hôn của em
Anh thấy hơi ấm em trao
Tình Yêu và cuồng nhiệt


Đó là một chuyện tình
Khác tất cả mọi chuyện tình
Đã làm anh hiểu được
Mọi thiện và mọi ác
Đã cho đời anh ánh sáng
Tắt đi ánh sáng
Ôi đời sống tối tăm
Không có tình em anh không sống được
Một chuyện tình


***


Em không còn bên anh nữa, em yêu
Trong hồn anh chỉ là cô độc
Và nếu anh không thấy em nữa
Vì Chúa tạo anh để yêu em
Cho anh thêm đau khổ


Đó là một chuyện tình
Khác tất cả mọi chuyện tình
Đã làm anh hiểu được
Mọi thiện và mọi ác
Đã cho đời anh ánh sáng
Tắt đi ánh sáng
Ôi đời sống tối tăm
Không có tình em anh không sống được
Một chuyện tình


Em không còn bên anh nữa, em yêu
Trong hồn anh chỉ là cô độc
Và nếu anh không thấy em nữa
Vì Chúa tạo anh để yêu em
Cho anh thêm đau khổ.


image047


Danh ca Dalida.


image048


Nhạc phẩm “Histoire D’un Amour” (“Historia De Un Amor” – Lời Pháp: Francis Blanche)


Mon histoire
C’est l’histoire d’un amour
Ma complainte
C’est la plainte de deux coeurs
Un roman comme tant d’autres
Qui pourrait être le vôtre
Gens d’ici ou bien d’ailleurs


C’est la flamme
Qui enflamme sans brûler
C’est le rêve
Que l’on rêve sans dormir
Un grand arbre qui se dresse
Plein de forces et de tendresse
Vers le jour qui va venir


C’est l’histoire d’un amour éternel et banal
Qui apporte chaque jour tout le bien tout le mal
Avec la roue l’on s’enlace
Celle où l’on se dit adieu
Avec les soirées d’angoisse
Et les matins merveilleux


Mon histoire
C’est l’histoire qu’on connaît
Ceux qui s’aiment
Jouent la même, je le sais
Mais naive ou bien profonde
C’est la seule chanson du monde
Qui ne finira jamais


C’est l’histoire d’un amour
Qui apporte chaque jour tout le bien tout le mal
Avec la roue l’on s’enlace
Celle où l’on se dit adieu
Avec les soirées d’angoisse
Et les matins merveilleux
Mon histoire


C’est l’histoire qu’on connaît
Ceux qui s’aiment
Jouent la même, je le sais
Mais naive ou bien profonde
C’est la seule chanson du monde
Qui ne finira jamais
C’est l’histoire d’un amour


image049image050


Nhạc sĩ Phạm Duy. Ca sĩ Ngọc Lan.


Nhạc phẩm “Chuyện Tình Yêu” (“Historia De Un Amor” – Lời Việt: Phạm Duy)


Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy tuyệt như mơ
Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy đẹp như thơ
Mình làm quen nhau trên đường vắng khuya
Dìu nhau qua bao nhiêu hè phố mưa
Ngồi ôm nhau công viên lạnh giá


Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy đầy mộng mơ
Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy thật kiêu sa
Và trần gian thênh thang chỉ có ta
Mình cho nhau yêu thương rồi xót xa
Rồi chia ly rồi đến phôi pha


Đến bây giờ anh đã là cánh trắng chim bay sâu chân trời
Đến bây giờ em đã là bóng dáng cô liêu trong ngậm ngùi
Đến bây giờ em vẫn buồn nhớ
Đến bây giờ anh xóa tình cũ
Đến bây giờ em hóa tượng đá
Đứng thiên thu trong mong đợi chờ


Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy giờ còn đâu?
Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy thành thương đau
Một mình em lang thang đường phố khuya
Tìm anh trong công viên đầy gió mưa
Kỷ niệm ơi đừng chết trong ta


Histoire d’un amour – Chuyện tình yêu (trích)


Cùng với 11 clips tổng hợp nhạc phẩm “Chuyện Tình Yêu” (“Historia De Un Amor”, “Histore D’un Amour”) do các ca nhạc sĩ lừng danh trên thế giới trình diễn để các bạn tiện việc tham khảo và thưởng thức.


Mời các bạn,


Túy Phượng


(Theo Wikipedia)


image051


Histoire d’un amour – Chuyện tình yêu (trích)


(Hoài Nam)


Ca khúc thứ hai trong phần “Nhạc Pháp” chúng tôi gửi tới độc giả là Histoire d’un amour, một bản Bolero bất hủ, ngày ấy rất được yêu chuộng tại miền Nam VN qua tiếng hát của nữ danh ca Pháp Dalida, và được nhạc sĩ Pham Duy đặt lời Việt với tựa Chuyện tình yêu.


Với người yêu nhạc Pháp trên thế giới thuộc ba thế hệ liên tiếp, Dalida là tên tuổi lớn nhất, được ái mộ nhất từ giữa thập niên 1950 tới giữa thập niên 1980, và rất có thể còn trong nhiều thập niên nữa, nếu như “nữ hoàng không ngai” ấy không tự kết liễu đời mình vào năm 1987.


Trước khi viết về ca sĩ, xin viết về ca khúc: Histoire d’un amour.


Khác với trường hợp bản Besame Mucho mà ngay tự tựa đề đã cho biết đây là một ca khúc có gốc gác Mỹ la-tinh (các xứ nói tiếng Tây-ban-nha), trước năm 1975 tại miền Nam VN, không mấy người biết Histoire d’un amour chỉ là phiên bản tiếng Pháp của một ca khúc nguyên tác tiếng Tây-ban-nha: Historia de un amor (A love story) của tác giả Carlos Eleta Almaran.


image052


Carlos Eleta Almaran (1918-2013).


Carlos Eleta Almaran (1918-2013) là một nhân vật đầy giai thoại của xứ Panama, ông không chỉ là một doanh gia thành công mà còn là một nhà viết ca khúc, nhà hoạt động chính trị, và ông bầu quyền Anh uy tín!


Lời hát của Historia de un amor diễn tả tâm trạng thảm sầu, tuyệt vọng của một người đàn ông khi hồi tưởng mối tình lớn nhất đời mình, mà trong trường hợp này chính là người em trai Fernando của tác giả, vừa mất người bạn đời yêu quý.


Tuy nhiên về sau, khi Historia de un amor đã trở nên quá phổ biến, chẳng còn mấy ai để ý tới bối cảnh sáng tác, ý nghĩa ban đầu, và với cả ca sĩ lẫn thính giả, đối tượng trong lời hát có thể là nam hay nữ.


Carlos Eleta Almaran kể lại một cách chi tiết hoàn cảnh ra đời của Historia de un amor như sau:


Trong năm 1955, cô vợ Mercedes của Fernando đang mang thai bị lâm trọng bệnh. Biết mình không qua khỏi, Mercedes đã trối trăn với Carlos xin ông nâng đỡ, an ủi Fernando trước nỗi đau khổ tuyệt vọng vì mất mát lớn lao này. Carlos Eleta Almaran hứa, và ba tiếng đồng hồ sau đó, ông đã biến nỗi xúc động trong lòng thành ca khúc Historia de un amor.


Lời hát trong nguyên tác của Carlos Eleta Almaran khá dài, được trang mạng lyricstranslate.com dịch sang tiếng Anh như sau:


A Love Story


You’re no longer by my side, my love
There’s only loneliness in my soul
And if I can’t see you anymore
Because God made me to love you
For suffering me more


You were always the reason for my existence
Adoring you was my religion
And in your kisses I found
The warmth that you gave me
The Love and passion


It’s a love story
Like there’s no other
That made me understand
All the good and all the evil
That gave light to my life
Turning it off again
Oh what a dark life
Without your love I won’t survive
A love story


You’re no longer by my side, my love
There’s only loneliness in my soul
And if I can’t see you anymore
Because God made me to love you
For suffering me more


It’s a love story
Like there’s no other
That made me understand
All the good and all the evil
That gave light to my life
Turning it off again
Oh what a dark life
Without your love I won’t survive


You’re no longer by my side, my love
There’s only loneliness in my soul
And if I can’t see you anymore
Because God made me to love you
For suffering me more


Chúng tôi không biết bản dịch Anh ngữ nói trên trung thực với nguyên tác tiếng Tây-ban-nha tới mức nào, chỉ biết sau khi Carlos Eleta Almaran qua đời, trang mạng latinmusic.about.com đã ca tụng “lời hát của Historia de un amor là một trong những lời hát đáng ghi nhớ nhất trong lịch sử ca nhạc Mỹ la-tinh”.


Về phần nhạc, Historia de un amor cũng được mọi người xem là một trong những bản Bolero trữ tình nhất xưa nay.


Historia de un amor được Leo Marini, nam ca sĩ chính của ban nhạc La Sonora Matancera (Cuba), trình bày đầu tiên; qua năm 1956, Historia de un amor được nữ danh ca kiêm minh tinh màn bạc Á-căn-đình Libertad Lamarque (1908-2000) trình bày trong cuốn phim có cùng tựa do bà thủ vai chính; và từ đó trở thành một trong những tình khúc Mỹ la-tinh được ưa chộng nhất trên thế giới.


[Trên Internet, có ít nhất một tác giả viết rằng ca khúc Historia de un amor được Carlos Eleta Almaran sáng tác cho một cuốn phim có cùng tựa. Viết như thế là không chịu tìm hiểu tới nơi tơi chốn, làm giảm giá trị tinh thần của ca khúc để đời này]


Trong số hàng trăm ca sĩ, ban hợp ca nổi tiếng quốc tế trình bày ca khúc nguyên bản tiếng Tây-ban-nha, chúng tôi xin giới thiệu tới độc giả năm tên tuổi điển hình: nữ danh ca Nana Mouskouri (sinh năm 1934) của Hy-lạp, nam danh ca Julio Iglesias (sinh năm 1943) của Tây-ban-nha, nữ danh ca Guadalupe Pineda (sinh năm 1955) của Mễ-tây-cơ, ban French Latino (thành lập năm 2009) của vùng Địa trung hải với các nghệ sĩ Pháp, Ý, Bắc Phi, và ban tam ca Il Volo của Ý mới nổi tiếng vào năm ngoái, chuyên hát “classical crossover” (nhạc cổ điển theo phong cách nhạc pop, còn được gọi một cách bán chính thức là “popera”).


Về số lượng phiên bản tiếng ngoại quốc, có lẽ Historia de un amor chỉ đứng sau bản Besame Mucho của Consuelo Velásquez; chỉ tính Hoa ngữ, đã có tới ba tác giả đặt lời khác nhau.


Trong số nói trên, phổ biến và được ưa chuộng nhất phải là phiên bản tiếng Pháp Histoire d’un amour của Francis Blanche.


image053


Francis Blanche (1921-1974).


Francis Blanche (1921-1974) là một tác giả viết truyện, thi sĩ, diễn viên, nghệ sĩ hài kịch được ái mộ bậc nhất của Pháp, con trai của nam diễn viên kịch nghệ Louis Blanche, cháu của họa sĩ Emmanuel Blanche.


Ngoài những công việc trên, Francis Blanche còn viết lời hát cho một số ca khúc của Charles Tenet và Dalida, trong đó Histoire d’un amour phải được xem là một tác phẩm để đời.


Lời hát của Histoire d’un amour như một bài thơ. Sự tài tình của Francis Blanche là ở chỗ ông đã sử dụng những từ rất đơn giản, bình dị để diễn tả một cách tuyệt vời những cảm nghĩ sâu sắc, những rung động từ tận đáy lòng.


Histoire d’un amour


Mon histoire
C’est l’histoire d’un amour
Ma complainte
C’est la plainte de deux coeurs
Un roman comme tant d’autres
Qui pourrait être le vôtre
Gens d’ici ou bien d’ailleurs


C’est la flamme
Qui enflamme sans brûler
C’est le rêve
Que l’on rêve sans dormir
Un grand arbre qui se dresse
Plein de forces et de tendresse
Vers le jour qui va venir


C’est l’histoire d’un amour éternel et banal
Qui apporte chaque jour tout le bien tout le mal
Avec la roue l’on s’enlace
Celle où l’on se dit adieu
Avec les soirées d’angoisse
Et les matins merveilleux


Mon histoire
C’est l’histoire qu’on connaît
Ceux qui s’aiment
Jouent la même, je le sais
Mais naive ou bien profonde
C’est la seule chanson du monde
Qui ne finira jamais
C’est l’histoire d’un amour
Qui apporte chaque jour tout le bien tout le mal
Avec la roue l’on s’enlace
Celle où l’on se dit adieu
Avec les soirées d’angoisse
Et les matins merveilleux
Mon histoire
C’est l’histoire qu’on connaît
Ceux qui s’aiment
Jouent la même, je le sais
Mais naive ou bien profonde
C’est la seule chanson du monde
Qui ne finira jamais
C’est l’histoire d’un amour


* * *


Tới đây, chúng tôi viết về người nữ ca sĩ mà với thính giả Sài Gòn ngày ấy, tên tuổi đã gắn liền với bản Histoire d’un amour: Dalida (1933 – 1987), nữ danh ca kiêm diễn viên Ai-cập gốc Ý, thành danh ở Pháp, một trong 6 ca sĩ được ái mộ nhất thế giới.


Với khả năng hát và thu đĩa bằng trên 10 ngôn ngữ khác nhau, trong sự nghiệp trải dài hơn 30 năm, Dalida đã bán được trên 170 triệu album, được tặng 70 đĩa vàng, và là ca sĩ đầu tiên được tặng đĩa kim cương.


image054


Dalida – Miss Egypt 1955.


Dalida tên thật là Iolanda Cristina Gigliotti, ra chào đời tại Cairo, thủ đô Ai-cập, nơi ông bố Pietro Gigliotti là tay vĩ cầm chính (primo violino) tại nhà hát Cairo Opera House.


Năm 17 tuổi, Iolanda đoạt giải Hoa hậu trẻ rồi trở thành người mẫu, và được Cherif Kamel, người chủ xướng chương trình “Hit Parade” tại Gezira Sporting Club, khám phá ra giọng hát. Năm 20 tuổi (1954), Iolanda đoạt giải Hoa hậu Ai-cập (Miss Egypt). Chính trong dịp này, Iolanda đã lọt vào mắt xanh của đạo diễn Pháp Marc de Gastyne.


Cuối năm đó, bất chấp sự phản đối kịch liệt của cha mẹ, vào đúng đêm trước lễ Giáng Sinh, Iolanda bỏ sang Paris để xây giấc mộng minh tinh. Tại kinh thành ánh sáng, Iolanda lấy nghệ danh là Dalila, sau đó ít lâu đổi thành Dalida.


Thế nhưng, cho dù trước sau đã đóng khoảng 20 cuốn phim, sự nghiệp điện ảnh của Dalida không đáng kể so với những thành công rực rỡ trong sự nghiệp ca hát.


Thời gian đầu, Dalida được mời hát tại các quán nhạc (cabaret) ở đại lộ Champ-Élysées, rồi tại đại hí viện Olympia, nơi Dalida đã “xâm mình” trình diễn ca khúc Étrangère au Paradis (Người đẹp xa lạ chốn thiên đường), vốn thường đi liền với tiếng hát của Gloria Lasso.


[Gloria Lasso (1922 – 2005), một nữ ca sĩ gốc Tây-ban-nha hành nghề tại Pháp, nổi tiếng bậc nhất trong thập niên 1950; đĩa “Étrangère au Paradis” của bà lên tới No.2 trên bảng xếp hạng. Cuối thập niên 1950, sau khi bị Dalida qua mặt, Gloria Lasso sang Mễ-tây-cơ hành nghề, và sống tại đây cho tới cuối đời]


Tại đại hí viện Olympia, Dalida được giới thiệu với hai nhân vật quan trọng về sau đã có công đưa cô lên đài danh vọng: ông Eddie Barclay, chủ nhân hãng đĩa Barclay, và chàng Lucien Morisse, giám đốc chương trình nghệ thuật của đài phát thanh Radio Europe 1 có số thính giả nhất nhì Âu châu, người sau đó trở thành tình nhân, và tới năm 1961, trở thành phu quân của Dalida.


Năm 1955, đĩa hát 45 vòng đầu tiên của Dalida, bản Madona, mặc dù được Lucien Morisse ra sức lăng-xê, đã không gây được tiếng vang; nhưng đĩa thứ hai, bản Bambino, thành công ngoài sức tưởng tượng.


Bambino (tiếng Ý: cậu bé, chàng trẻ tuổi) nguyên là bản Guaglione, một ca khúc Ý thuộc thể loại “ca khúc xứ Naples” (Neapolitan songs, chúng tôi đã nhắc tới trong bài viết về bản Torna A Sorriento – Về mái nhà xưa). Bản Guaglione rất được ưa chuộng tại Ý và các quốc gia Mỹ la-tinh, thường được hát, trình tấu theo thể điệu Mambo.Tuy nhiên, Guaglione chỉ lên tới đỉnh cao sau khi được Dalida thu đĩa lời Pháp với tựa Bambino. (Phụ lục 1)


Bambino đã tạo kỷ lục với 46 tuần lễ liên tiếp ở trên Top 10 của Pháp, cũng là ca khúc đem lại đĩa vàng đầu tiên cho Dalida, đồng thời đưa tên tuổi của người ca sĩ mới nổi tới mọi vùng đất ở lục địa Âu châu.


Ngày ấy, những năm cuối thập niên 1950 đầu thập niên 1960, thời vàng son của thể điệu mambo – chacha tại Sài Gòn, Bambino đã được một tác giả đặt lời Việt với tựa Mối tình đầu, do nữ ca sĩ Trúc Mai thu vào đĩa nhựa.


Sau Bambino, thính giả yêu nhạc Pháp ở miền Nam VN ngày ấy còn được thưởng thức những bản nổi tiếng khác của Dalida như Gondolier, Histoire d’un amour, Tout l’amour… Vào năm 1961, giới mộ điệu (và có khả năng tài chánh) còn được xem Dalida trình diễn tại Sài Gòn trong chuyến lưu diễn Hương Cảng – Việt Nam.


Năm 1968, Dalida được Tổng thống Pháp Charles de Gaulle ân thưởng huân chương “Médaille de la Présidence de la République”, và cho tới nay vẫn là người duy nhất trong làng ca nhạc nhận được vinh dự cao quý này.


Năm 1973, Dalida và Alain Delon, nam thần tượng điện ảnh số một của Pháp và cũng là bạn thân của Dalida, đã gây ngạc nhiên thích thú nơi người ái mộ của cả hai bộ môn ca nhạc lẫn điện ảnh khi hai người song ca bản Paroles Paroles (một cách chính xác, Dalida hát và Alain Delon nói).


Paroles Paroles nguyên là một ca khúc Ý đã được nữ danh ca Mina Mazzini thu đĩa, nhưng chỉ thành công tương đối. Tới khi được Dalida và Alain Delon thu đĩa (và cùng nhau đóng một video clip), Paroles Paroles đã đứng No.1 ở Pháp, Nhật-bản, và nằm trong Top 10 của nhiều quốc gia Âu châu cũng như Ả-rập.


image055


Dalida 1956.


Năm 1976, Dalida thu đĩa ca khúc J’attendrai, được ghi nhận là bản disco đầu tiên của nền ca nhạc Pháp Quốc.


Năm 1984, Dalida thu đĩa bản Pour te dire je t’aime, phiên bản lời Pháp của I Just Called to Say I Love You, một ca khúc để đời của nam ca sĩ khiếm thị Stevie Wonder.


Với khả năng trình diễn, thu đĩa bằng trên 10 ngôn ngữ khác nhau, trong đó có tiếng Ả-rập, Ý, Tây-ban-nha, Hy-lạp, Đức, Hòa-lan, Pháp, Anh, Nhật, và Do-thái, tính tới năm 1986, năm phát hành album cuối cùng của mình có tựa đề Le visage de l’amour (Khuôn mặt tình yêu), Dalida đã có 19 ca khúc đứng No.1 tại Pháp, Ý, Tây-ban-nha, Đức, Bỉ, Hòa-lan, Lục-xâm-bảo, Thụy-sĩ, Áo, Ai-cập, Jordan, Lebanon, Hy-lạp, Gia-nã-đại, Nga, Nhật-bản và Do-thái.


Năm 1988, một năm sau khi Dalida chết, theo kết quả cuộc thăm dò ý kiến dân chúng Pháp do nhật báo Le Monde thực hiện, Dalida được đứng hạng nhì, chỉ sau tướng De Gaulle trong danh sách những nhân vật tác động mạnh nhất tới xã hội Pháp thời hiện đại.


* * *


Nhân tiện, chúng tôi cũng xin có đôi dòng về cuộc sống tình cảm cá nhân bất ổn và tính khí bất thường của Dalida, hai yếu tố chính dẫn đưa tới việc người nữ danh ca tự tìm cái chết vào năm 1987.


Người tình đầu tiên của Dalida sau khi sang Pháp là ông bầu ca nhạc Lucien Morisse, người có công chính trong việc đưa Dalida lên đài danh vọng. Chàng hơn nàng 4 tuổi, trai tài tài gái sắc, quả xứng đôi vừa lứa.


image056


Dalida và Lucien Morisse.


Lucien Morisse, sinh năm 1929, là giám đốc chương trình nghệ thuật của đài phát thanh Radio Europe 1, và là người sáng lập hãng đĩa hát Disc AZ, về sau trở thành một chi nhánh của hãng đĩa Universal Records. Qua công việc tại Radio Europe 1, Lucien Morisse đã có công giới thiệu rất nhiều ca sĩ nổi tiếng của Pháp, mà ngoài Dalida còn có: Petula Clark, Christophe, Pascal Danel, Michel Polnareff…


Dalida bắt đầu chung sống với Lucien Morisse vào năm 1956. Năm năm sau (1961), hai người làm đám cưới, nhưng chỉ được mấy tháng thì ly dị.


Theo lời Lucien Morisse, Dalida có tính khí bất thường, có những lúc thật đáng yêu, có lúc lại cực kỳ vô lý; chàng không bao giờ hết yêu nàng, nhưng sự kiên nhẫn của chàng chỉ có hạn.


Năm 1963, Lucien Morisse kết hôn với người mẫu Pháp gốc Bỉ Agathe Aems; họ có với nhau hai đứa con. Ngày 11/9/1970, vào tuổi 41, Lucien Morisse tự tử bằng cách bắn vào đầu tại apartement riêng ở Paris.


Về phần Dalida, sau khi chia tay Lucien Morisse, ngay trong năm 1961 đã cặp với Jean Sobieski, một nam diễn viên kiêm họa sĩ Pháp kém nàng 5 tuổi; hai người chia tay năm 1963.


image057


Dalida và Luigi Tenco.


Tiếp theo là cuộc tình với nam diễn viên kiêm ca sĩ kiêm nhà viết ca khúc Luigi Tenco của Ý, cũng kém nàng 5 tuổi.


Trong tháng 2/1967, ít ngày trước khi cùng nhau tham dự cuộc thi ca khúc Sanremo Festival của Ý, hai người đã loan báo ngày tổ chức đám cưới. Tại Sanremo Festival, ca khúc Ciao amore ciao (Bye Love, Bye) của Luigi Tenco do hai người trình bày đã bị loại khỏi phần chung kết (Dalida hát rất đạt nhưng Luigi Tenco thất bại có lẽ vì bị căng thẳng). Hay tin này, ngày 27/2/1967, Luigi Tenco đã tự sát bằng súng tại phòng khách sạn, với mấy hàng chữ để lại, chỉ trích ban giám khảo và công chúng (chấm điểm các ca khúc).


Một tháng sau, Dalida tự tử bằng cách “overdose” tại khách sạn Prince of Wales ở Paris; được khám phá kịp thời, Dalida chỉ bị hôn mê trong 5 ngày, và bình phục, trở lại sân khấu trình diễn vào tháng 10 năm đó.


Tới cuối năm, Dalida có bầu với Lucio, một sinh viên Ý mới 18 tuổi, và quyết định phá thai, đưa tới hậu quả bị triệt sản vĩnh viễn.


image058


Dalida và Richard Chanfray.


Năm 1972, Dalida bắt đầu quan hệ tình cảm với nam diễn viên Pháp Richard Chanfray, kém nàng 7 tuổi. Cuộc tình này kéo dài 9 năm, được xem là lâu bền nhất của Dalida.


Tháng 7 năm 1983, hơn 2 năm sau ngày chia tay Dalida, Richard Chanfray đã tự tử trong chiếc xe Renault 25 của mình bằng khói độc từ ống “bô” xe.


Về phần Dalida, một người hết lòng ủng hộ ứng cử viên tổng thống Pháp François Mitterrand, một người thuộc cánh Tả, sau khi ông trở thành tổng thống (1981), báo chí đua nhau khai thác quan hệ mà họ cho là vượt quá “tình đồng chí” giữa “vị Tổng thống và giai nhân”!


Để né tránh dư luận, Dalida đã phải rời bỏ nước Pháp, đi lưu diễn thế giới trong suốt hai năm.


Trở về Pháp vào năm 1983, Dalida vẫn tiếp tục được ái mộ như trước, tuy nhiên người nữ danh ca đã nhận ra sự thật phũ phàng: báo chí đưa mình lên như thế nào thì họ cũng có thể hạ mình xuống như thế. Cho nên cuộc tình kế tiếp của Dalida với một vị bác sĩ trẻ đã được giữ bí mật tối đa.


Nhưng, cũng như bao mối tình trước đó, lần này đoạn kết cũng là những giọt lệ chia tay. Có khác chăng, lần này Dalida không còn đủ sức chịu đựng.


Ngày 2/5/1987, Dalida tự tử bằng cách “overdose” thuốc an thần, để lại dòng chữ ngắn ngủi “La vie m’est insupportable… Pardonnez-moi.” (Hệ lụy đời người đã vượt quá sức chịu đựng… Xin hãy tha thứ cho tôi).


Khi ấy, Dalida mới 54 tuổi.


* * *
Trở lại với những năm từ cuối thập niên 1950 tới giữa thập niên 1960 tại miền Nam VN, với thính giả yêu nhạc Pháp nói chung, bản Tout l’amour (lời Pháp của nhạc khúc Fur Elise của Beethoven) có thể là giai điệu quen thuộc hơn, nhưng với những người yêu thích nhạc tình cảm nói riêng, Histore d’un amour mới là ca khúc gắn liền với tiếng hát, và tên tuổi của Dalida.


Histore d’un amour được Phạm Duy đặt lời Việt với tựa Chuyện tình yêu, mà sau đây chúng tôi xin giới thiệu qua tiếng hát Ngọc Lan.


Chuyện tình yêu (Phạm Duy)


Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy tuyệt như mơ
Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy đẹp như thơ
Mình làm quen nhau trên đường vắng khuya
Dìu nhau qua bao nhiêu hè phố mưa
Ngồi ôm nhau công viên lạnh giá…
Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy đầy mộng mơ
Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy thật kiêu sa
Và trần gian thênh thang chỉ có ta
Mình cho nhau yêu thương rồi xót xa
Rồi chia ly rồi đến phôi pha…


Đến bây giờ anh đã là cánh trắng chim bay sâu chân trời
Đến bây giờ em đã là bóng dáng cô liêu trong ngậm ngùi
Đến bây giờ em vẫn buồn nhớ…
Đến bây giờ anh xóa tình cũ
Đến bây giờ em hóa tượng đá
Đứng thiên thu trong mong đợi chờ…
Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy giờ còn đâu?
Chuyện tình yêu đôi ta ngày ấy thành thương đau
Một mình em lang thang đường phố khuya
Tìm anh trong công viên đầy gió mưa
Kỷ niệm ơi đừng chết trong ta…


(Hoài Nam)


oOOo


Historia De Un Amor – Ca sĩ Carlos Almaran:


 Historia De Un Amor – Nhóm French Latino:


Historia De Un Amor – Ca sĩ Luz Casal:


Historia De Un Amor – Ca sĩ Julio Iglesias:
 


Historia De Un Amor – Nhóm Il Volo:


 Historia De Un Amor – Ca sĩ Laura Fygi:


 Historia De Un Amor – Ca sĩ Tonina Saputo (Jazz version):


 Histoire D’un Amour – Ca sĩ Dalida:


 Historia De Un Amor – Độc tấu Piano:


 Historia De Un Amor – Song tấu Violin:


 Chuyện Tình Yêu – Ca sĩ Ngọc Lan:
15 Tháng Mười Một 2016(Xem: 7514)
03 Tháng Mười Một 2016(Xem: 7663)
(thân tặng Nguyễn Đình Cường & Ngọc Long)
16 Tháng Mười 2016(Xem: 7425)
02 Tháng Mười Một 2015(Xem: 8224)